ബിസിനസ്സ് തുടങ്ങാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നവർ വായിച്ചിരിക്കേണ്ട അഥവാ പഠിച്ചിരിക്കേണ്ട മികച്ച 10 ബിസിനസ് പുസ്തകങ്ങൾ

നിങ്ങൾ യാത്ര ചെയ്യാൻ ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന ഒരാൾ ആണെങ്കിൽ നിങ്ങൾ തീർച്ചയായും സന്ദർശിക്കേണ്ട ഒരു സംസ്ഥാനമാണ് രാജസ്ഥാൻ. രാജസ്ഥാനിലെ സുന്ദരമായ തടാകങ്ങളും കോട്ടകളും മണലാരണ്യങ്ങളും നിങ്ങൾക്ക് തരുന്ന അനുഭൂതി പറഞ്ഞറിയിക്കുന്നതിലും അപ്പുറം ആയിരിക്കും. രാജസ്ഥാനിൽ നിങ്ങൾ യാത്ര ചെയ്യുമ്പോൾ കണ്ടിരിക്കേണ്ട നിരവധി അനവധി സ്ഥലങ്ങൾ ഉണ്ടെങ്കിലും പ്രധാനമായ പത്ത്സ്ഥലങ്ങൾ ഏതൊക്കെയെന്ന് നമുക്ക് നോക്കാം.രന്തംബോർ നാഷണൽ പാർക്ക്(National Park), മൗണ്ട് അബു(Mount Abu),ആംബർ പാലസ്(Amber Palace), ഹവാ മഹൽ(Hawa Mahal), ബിക്കിനർ(Bikaner), ജോധ്പൂർ(Jodhpur), ഉദയപൂർ(Udaipur), ജയ്സാൽമർ (Jaisalmer), Chittorgarh, ബാനസ്വര (Banswara)., etc…. ### 1. രൺഥംഭോർ ദേശീയോദ്യാനം (Ranthambore National Park)  ഒരുകാലത്ത് രാജാക്കന്മാരുടെ നായാട്ട് കേന്ദ്രമായിരുന്ന രാജസ്ഥാനിലെ മധോപൂർ ജില്ലയിലാണ് രൺഥംഭോർ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. വിദേശത്തുനിന്നടക്കം നിരവധി അനവധി സഞ്ചാരികളാണ് ഇവിടെ സന്ദർശനത്തിനായി എത്തുന്നത്. പ്രദേശത്തിന്റെ ജൈവവൈവിധ്യങ്ങളും പ്രത്യേകതകളുമാണ് ഓരോ സഞ്ചാരിയെയും ഇവിടത്തേക്ക് ആകർഷിക്കുന്നതിന്റെ മുഖ്യകാരണം . ബംഗാൾ കടുവകളും ഭൂപ്രകൃതിയും കാട്ടിലൂടെയുള്ള സഫാരിയും രൺഥംഭോർ ദേശീയോദ്യാനത്തെ കൂടുതൽ മനോഹരമാക്കുന്ന കാഴ്ചകളാണ്.രണ്‍ഥംഭോര്‍ ദേശീയോദ്യാനം ഏകദേശം 392 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റര്‍ വിസ്ത‍ൃതിയിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.പ്രസിദ്ധമായ ആരവല്ലി പര്‍വ്വത നിരയുടെ ഭാഗമായാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനമുള്ളത്. ബാണാസ് നദി ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലൂടെ ഒഴുകുന്നു. ### 2. മൗണ്ട് അബു ( Mount Abu )  'മരുഭൂമിയിലെ ഒരു മരുപ്പച്ച', 'രാജസ്ഥാന്റെ സുഖവാസകേന്ദ്രം' എന്നൊക്കെ വിശേഷണങ്ങളുള്ള ആരവല്ലി പർവതനിരകളിലെ ഹിൽ സ്റ്റേഷൻ ആണ് മൗണ്ട് അബു. സാധാരണ നമ്മൾ കണ്ടറിഞ്ഞ ഭൂപ്രകൃതിയിൽ നിന്നും ഏറെ വ്യത്യസ്തമായ കാഴ്ചകളാണ് ഇവിടെ കാണാൻ കഴിയുന്നത്.പുരാതനമായ ക്ഷേത്രങ്ങള്‍, നദികള്‍, തടാകങ്ങള്‍, വെള്ളച്ചാട്ടങ്ങള്‍, നിത്യഹരിത വനങ്ങള്‍ തുടങ്ങി ഒട്ടേറെ സവിശേഷമായ ഇടങ്ങളാൽ ഇവിടം സമ്പുഷ്ടമാണ്. വരണ്ട ഭൂപ്രദേശമായ രാജസ്ഥാനിലെയും ഗുജറാത്തിലെ അതിര്‍ത്തി പ്രദേശത്തെയും ജനങ്ങള്‍ ചൂടില്‍ നിന്നുള്ള ഒരു ആശ്വാസത്തിനായി എത്തുന്ന ഒരു പ്രദേശമാണിവിടം. വളരെ തണുത്ത കാലാവസ്ഥയാണ് ഇവിടെ. വേനല്‍ക്കാലത്ത് പോലും ഇവിടുത്തെ പരമാവധി താപനില 34 ഡിഗ്രി സെല്‍ഷ്യസ് ആയിരിക്കും. ശീതകാലത്ത് മൗണ്ട് അബുവില്‍ പകല്‍ പരമാവധി 22 ഡിഗ്രി വരെ ഉയരുമ്പോള്‍ രാത്രിയില്‍ പരാമവധി -4 ഡിഗ്രി വരെ താപനില താഴുന്നു. ### 3. ആംബർ കോട്ട (Amber Palace)  രാജസ്ഥാനിലെ പുരാതനമായ ഒരു കോട്ടയാണ് ആംബർ കോട്ട. രാജസ്ഥാനിലെ ജയ്പൂരിനടുത്താണ് ആംബർ എന്ന സ്ഥലത്താണ് ഈ കോട്ട സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. രജപുത്ര - മുഗൾ ശൈലികൾ കൂടിച്ചേർന്ന തനതായ വാസ്തുകലാശൈലിക്ക് പ്രശസ്തമായ ആംബർ കോട്ട, രാജസ്ഥാനിലെ ഒരു പ്രധാനപ്പെട്ട വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രമാണ്. വിനോദസഞ്ചാരികളെ ആകർഷിപ്പിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള മനോഹരമായ വാസ്തു ശൈലികൾ ആണ് ഇവിടെയുള്ളത്. ആംബർ കോട്ടയ്ക്കടുത്ത് ഒരു തടാകവും സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഇത് ആംബർ കോട്ടയെ കൂടുതൽ ആകർഷകമാക്കുന്നു.വെളുപ്പും ചുവപ്പും മണൽക്കല്ലുകൊണ്ടാണ് ആംബർ കോട്ട നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്.കോട്ടയുടെ പുറംഭാഗവും ഉൾവശവും ഹിന്ദു-മുഗൾ സമ്മിശ്രശൈലിയിലുള്ള കലാസൃഷ്ടികൾ കൊണ്ട് സമ്പന്നമാണ്.കോട്ടയുടെ മതിലുകളുടെ ഉൾവശം മ്യൂറൽ,ഫ്രസ്കോ ചുമർ ചിത്രങ്ങൾ‌ കൊണ്ട് അലങ്കരിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. മറ്റു മതിലുകൾ കൊത്തുപണികൾ കൊണ്ടും മൊസൈക്കുകൾ കൊണ്ടും കണ്ണാടിയിലുള്ള സൂക്ഷ്മമായ ചിത്രപ്പണികൾ കൊണ്ടും അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. വിനോദസഞ്ചാരികളെ ആകർഷിപ്പിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള നിരവധി കാഴ്ചകളാണ് ആമ്പർ കോട്ടയ്ക്ക് അകത്തുള്ളത്. രാജസ്ഥാനിൽ യാത്ര പോകാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെങ്കിൽ നിങ്ങൾ തീർച്ചയായും ആംബർ കോട്ട സന്ദർശിക്കേണ്ടതാണ്. ഇവിടെയുള്ള ഓരോ കാഴ്ചയും നിങ്ങളുടെ കണ്ണിനും മനസ്സിനും അനുഭൂതി പകരും എന്നതിൽ യാതൊരുവിധ സംശയവുമില്ല. ### 4. ഹവാ മഹൽ (Hawa Mahal)  രാജസ്ഥാനിലെ ജയ്പൂരിലാണ് ഹവാമഹൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. കാറ്റുകളുടെ മാളിക എന്നാണ് ഹവാ മഹൽ എന്ന വാക്കിന്റെ അർത്ഥം.1799 ലാണ് ഇതിന്റെ പണി കഴിപ്പിച്ചത്.സ്ത്രീകൾക്ക് പുറം ലോകം വീക്ഷിക്കാനായി പണിതീർത്തതാണ്‌ ഈ മഹൽ എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.ചെറിയ ജാലകങ്ങളോടു കൂടിയ കൂടുകൾ ചേർത്തു വച്ച് അഞ്ച് നിലകളിലായാണ് ഈ മാളിക കെട്ടിപ്പടുത്തത്.കൊട്ടാരത്തിലെ സ്ത്രീകൾക്ക് പർദ്ദയുടെ ഉപയോഗം നിർബന്ധമായിരുന്ന കാലത്തായിരുന്നു ഇതിന്റെ നിർമ്മാണം.ചുവന്ന മണൽക്കല്ലിൽ വെളുത്ത വരമ്പുകൾ ചേർത്ത് രജപുത്രശൈലിയിലുള്ള ഈ കെട്ടിടം രൂപകൽപ്പന ചെയ്തത്. 953 ജനലുകൾ ഈ മാളികയ്ക്ക് ഉണ്ട്.കൃഷ്ണന്റെ കിരീടത്തിന്റെ ആകൃതിയിലാണ് ഹവാ മഹലിന്റെ മുൻഭാഗം രൂപകൽപ്പന ചെയ്തത്. പിന്നിലൂടെയാണ് ഈ ഹവാ മഹലിലേക്കുള്ള പ്രവേശന വാതിലുകൾ. ### 5. ബിക്കാനീര്‍ ( Bikaner)  വിനോദസഞ്ചാരികളെ ആകർഷിപ്പിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള രാജസ്ഥാനിലെ ഒരു മരു നഗരമാണ് ബിക്കാനീർ. രാജസ്ഥാൻ എന്ന് കേൾക്കുമ്പോൾ മനസ്സിൽ വരുന്ന കാഴ്ചകളിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായ ഒരു കാഴ്ചയാണ് ബിക്കാനീറിൽ നമുക്ക് കാണാൻ കഴിയുക.രാജസ്ഥാനിലെ വിവിധ നഗരങ്ങളില്‍ നിന്നു സുഖമമായി ബിക്കാനീറിലെത്താം.താര്‍ മരുഭൂമിയ്ക്ക് നടുവിലെ അത്ഭുതം എന്ന വിശേഷണം ബിക്കാനീറിന് ഉണ്ട്. വിനോദ സഞ്ചാരികളെ ആകർഷിപ്പിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള കാഴ്ചകളാണ് ബിക്കനീറിലുള്ളത്. ചുറ്റും പച്ചപ്പ് നിറഞ്ഞ രീതിയിലാണ് ബിക്കാനീർ പരിസരം. `_BANNER_` ### 6. ജോധ്പൂര്‍(Jodhpur)  രാജസ്ഥാനിലെ രണ്ടമത്തെ വലിയ മരുനഗരമാണ് ജോധ്പൂർ.സൂര്യനഗരമെന്നും നീല നഗരമെന്നും ജോധ്പൂർ അറിയപ്പെടുന്നു.മെഹറാന്‍ഗാര്‍ഗ് കോട്ടയ്ക്കു ചുറ്റുമുള്ള നീലച്ചായമടിച്ച വീടുകള്‍ നഗരത്തെ നീലനഗരമാക്കുന്നു.താര്‍മരുഭൂമിയുടെ അരികത്ത് നില്ക്കുന്നതിനാല്‍ താറിലേക്കുള്ള വാതിലെന്നും ജോധ്പൂർ അറിയപ്പെടുന്നു.1429 ല്‍ ഈ നഗരം സ്ഥാപിച്ചത് റാഥോഡ് രജപുത്ര കുടുംബത്തിന്റെ തലവനായ റാവു ജോധയാണ്. ജോധ്പൂര്‍ രാജ്യത്തിന്‍റെ തലസ്ഥാനമായിരുന്ന ഇവിടം അടുത്ത കാലം വരെ മാര്‍വാര്‍ എന്നാണറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്.ഭക്ഷണ പ്രിയർക്ക് രുചിയുടെ സ്വര്‍ഗ്ഗമാണ് ജോധ്പൂർ. തൈരും പഞ്ചസാരയും വെണ്ണയും ചേര്‍ത്തുണ്ടാക്കുന്ന മാഘാനിയ ലസ്സി, മാവാ കച്ചോരി, പായസ് കി കച്ചോരി, മിര്‍ച്ചി ബഡ എന്നിവയാണ് ജോധ്പൂര്‍വിഭവങ്ങള്‍. ജോധ്പൂരിൽ എത്തുന്ന ഓരോ സഞ്ചാരിയെയും ആകർഷിപ്പിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള ചന്തകളും വിപണന കേന്ദ്രങ്ങളും ജോധ്പൂരിൽ ഉണ്ട്.കരകൗശല വസ്തുക്കൾ,ജോധ്പൂരിന്റെ വസ്ത്രങ്ങൾ, നിരവധി ഉൽപ്പന്നങ്ങളാണ് ജോധ്പൂരിൽ കാണാൻ സാധിക്കുന്നത്.അന്തര്‍ദേശീയ മരുഭൂമി പട്ടംപറത്തലുത്സവം എല്ലാ വര്‍ഷവും ജനുവരി 14 ന് ജോധ്പൂരിലെ പോളോ മൈതാനത്ത് വച്ച് നടത്തുന്നു. ### 7. പുഷ്കർ  രാജസ്ഥാനിലെ അമീർ ജില്ലയിലാണ് പുഷ്കർ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഇവിടെ ധാരാളം ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഉണ്ട്. ഹിന്ദുക്കളുടെയും സിക്കുകാരുടെയും തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രമാണിത്.പുഷ്കർ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പ്രസിദ്ധമായത് പതിനാലാം നൂറ്റാണ്ടിൽ നിർമിച്ച ബ്രഹ്മക്ഷേത്രമാണ്. പുഷ്കറിൽ ഇറച്ചി മുട്ട എന്നിവയുടെ ഉപയോഗം നിരോധിച്ചിരിക്കുന്നു.പുഷ്കർ തടാക തീരത്തിനടുത്താണ് പുഷ്കർ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ചന്തയായ ഒട്ടക ചന്ത നടക്കുന്നത് പുഷ്കറിലാണ്.രാജസ്ഥാനിലേക്ക് നിരവധി സഞ്ചാരികൾ എത്തുന്ന ആഘോഷം കൂടിയാണ് ഇത്. ഒട്ടകപന്തയത്തിന് ശേഷം സംഗീതം, നൃത്തം, കലാപ്രദർശനങ്ങൾ തുടങ്ങി നിരവധി കാര്യങ്ങളാണ് ഇവിടെ നടക്കാറുള്ളത്.ഒട്ടകങ്ങൾ, ചെമ്മരിയാടുകൾ, കോലാടുകൾ, പശുക്കൾ തുടങ്ങി എല്ലാവിധ കന്നുകാലികളേയും ഇവിടെ വാങ്ങാനും വിൽക്കാനും ഈ ദിവസങ്ങളിൽ സാധിക്കും. ദിവസങ്ങൾ നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന കാലിച്ചന്തയാണ് ഇവിടെ നടക്കാറുള്ളത്. രാജസ്ഥാന്റെ മരുപ്രദേശ ഗ്രാമങ്ങളിൽ ഒട്ടകങ്ങളെ വളർത്തുന്നവർ അവയെ വിൽക്കാൻ എത്തുന്നതു പുഷ്കറിലെ മേളയിലാണ്. വിവിധതരത്തിലുള്ള നൃത്ത ചുവടുകൾ വെക്കുന്ന ഒട്ടകങ്ങളെയും നമുക്ക് ഇവിടെ കാണാൻ സാധിക്കും. ഏറെ കൗതുകം നിറഞ്ഞ ഒരു കാഴ്ചയാണിത്. ഫെബ്രുവരി മാസങ്ങളിലാണ് നിങ്ങൾ യാത്രക്കിറങ്ങുന്നതെങ്കിൽ നിങ്ങൾക്ക് തീർച്ചയായും ഈ ഒരു കാഴ്ച കാണാൻ സാധിക്കും. ### 8. ജയ്സാൽമർ (Jaisalmer)  രാജസ്ഥാനിലെ താറു മരുഭൂമിക്ക് അടുത്താണ് ജയ് സാൽമർ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ കോട്ടകളിൽ ഒന്നാണ് ജയ് സാൽമറിലെ കോട്ട. കൊത്തുപണികൾ ചെയ്ത ഒരുപാട് ചുമരുകൾ ജയ്സാൽമറിൽ കാണാൻ സാധിക്കും. ജയ്സാൽ മാറിലെ ഓരോ കൊത്ത്പണികളും നിങ്ങളുടെ കണ്ണിന് വ്യത്യസ്ത അനുഭൂതി നൽകുമെന്നതിൽ യാതൊരുവിധ സംശയവുമില്ല. പുരാതനമായ രീതിയിൽ ശില്പികൾ പ്രത്യേകം നിർമ്മിച്ച ഇത്തരം കൊത്തുപണികൾ ഇന്ന് നമുക്ക് വേറെ എവിടെയും കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല. ### 9. ബന്‍സ്വാര (Banswara)  രാജസ്ഥാനിലെ ആയിരം തടാകങ്ങളുടെ നാട് എന്നറിയപ്പെടുന്ന പ്രദേശമാണ് ബന്‍സ്വാര. നോക്കുന്നിടത്തെല്ലാം ധാരാളം തടാകങ്ങളും പച്ചപ്പും നമുക്കിവിടെ കാണാൻ സാധിക്കും.ബന്‍സ്വാര ഏറ്റവും ഭംഗിയാവുന്ന സമയമം മഴക്കാലമാണ്. സ്ഥിരം രാജസ്ഥാന്‍ കാഴ്ചകളില്‍ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായി നിറയെ പച്ചപ്പ് ആണ് ഈ പ്രദേശത്തിന്റെ പ്രത്യേകതകളിൽ ഒന്ന്. നിരവധി തടാകങ്ങളും പച്ചപ്പു നിറഞ്ഞ നിറഞ്ഞ പ്രദേശങ്ങളുമായി മനസ്സിനെ ആനന്ദിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള കാഴ്ചകളാണ് ഇവിടെ നമുക്ക് കാണാൻ സാധിക്കുക.നൂറു ദ്വീപുകളുടെ നാട് എന്നാണിവിടം അറിയപ്പെടുന്നത്. രാജസ്ഥാന്റെ ചിറാപുഞ്ചി എന്നും ഇത് അറിയപ്പെടുന്നു.ചരിത്രപരമായും സാംസ്കാരിക പരമായും പ്രത്യേകതകളുള്ള കാഴ്ചകള്‍ ഇവിടെ കാണാം. നിരവധി ക്ഷേത്രങ്ങളും ഇവിടെയുണ്ട്.രാജസ്ഥാനില്‍ ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ മഴ ലഭിക്കുന്ന പ്രദേശമാണ് ഇവിടം. അതുകൊണ്ടാണ് ഇവിടം രാജസ്ഥാന്‍റെ ചിറാപുഞ്ചി എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.രാജസ്ഥാനിലേക്ക് യാത്ര പുറപ്പെടുന്ന നിങ്ങൾ തീർച്ചയായും കണ്ടിരിക്കേണ്ട സ്ഥലങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് ഇവിടം. ### 10. ചിത്തോർഗഢ് കോട്ട  രാജസ്ഥാനിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു കോട്ടയാണ് ചിത്തോർഗഢ് കോട്ട.ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ കോട്ടയാണിത്.കോയുടെ ലോക പൈതൃക പട്ടികയിൽ ഇടംപിടിച്ച ഒരു കോട്ട കൂടിയാണിത്.ഏഴാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ1567ൽ അക്ബർ ചക്രവർത്തി ഈ പ്രദേശം കീഴടക്കുന്നത് വരെ ഈ ഗോത്രങ്ങളാണ് ഇവിടെ ഭരണം നടത്തിയിരുന്നത്.15, 16 നൂറ്റാണ്ടുകൾക്കിടയിൽ ഈ കോട്ട മൂന്നു തവണ ആക്രമിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.ചിത്തോർഗഢ് ന്റെ പ്രൗഢ ഭംഗി വിളിച്ചോതുന്നതിൽ ചിത്തോർഗഢ് കോട്ട വലിയ പങ്കുവഹിക്കുന്നു. ഒരുപാട് കാലപ്പഴക്കമുള്ള കോട്ട ഇന്നും കേടുപാടുകൾ സംഭവിക്കാതെ നിൽക്കുന്നുണ്ട്. കോട്ടയിലേക്കുള്ള വഴികൾ അത്ര എളുപ്പമല്ലെങ്കിലും കുത്തനെയും കുറുങ്ങനെയുമുള്ള നിരവധി പാതകൾ പിന്നിട്ട് വേണം കോട്ടയ്ക്ക് അരികിലെത്താൻ.കോട്ടയ്ക്കു ചുറ്റുമായി ഇരുമ്പ് കൊണ്ട് നിർമ്മിച്ച ധാരാളം ഗേറ്റുകൾ ഉണ്ട്.റാണി പത്മിനി, മഹാറാണ, കുംഭ തുടങ്ങിയ മനോഹരമായ നിരവധി കൊട്ടാരങ്ങൾ കോട്ടയ്ക്കകത്തുണ്ട്. മഴക്കാലത്ത് മഴവെള്ളം സംഭരിച്ചു വെക്കാനുള്ള നിരവധി സംവിധാനങ്ങൾ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിൽ കാണാൻ സാധിക്കും. മനോഹരമായ കൊത്തുപണികളാൽ അലങ്കരിച്ച ചുവരുകൾ കോട്ടക്കകത്തും പുറത്തും കാണാൻ സാധിക്കും. വ്യത്യസ്തവും മനോഹരമായ ഒരുപാട് കാഴ്ചകൾ കോട്ടയ്ക്കകത്തുണ്ട്. രാജസ്ഥാനിലേക്ക് യാത്ര പുറപ്പെടുകയാണെങ്കിൽ നിർബന്ധമായും നിങ്ങൾ ഇവിടം സന്ദർശിക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു. നിങ്ങൾക്ക് വ്യത്യസ്തമായ ഒരു അനുഭൂതി നൽകാൻ ഇവിടംകൊണ്ട് സാധിക്കും. രാജസ്ഥാനിലേക്ക് യാത്ര പുറപ്പെടുന്ന ഓരോ സഞ്ചാരിയും നിർബന്ധമായും കണ്ടിരിക്കേണ്ട ,ഒഴിച്ചുകൂടാനാവാത്ത കാഴ്ചകൾ നൽകുന്ന സ്ഥലങ്ങളാണ് മുകളിൽ കൊടുത്തിരിക്കുന്നത്.രാജസ്ഥാനിലെ മണലാരണ്യ കാഴ്ചകളും, തടാകങ്ങളും, പച്ചപ്പുനിറഞ്ഞ കാഴ്ചകളും നിങ്ങൾക്ക് അവിടെ കാണാൻ സാധിക്കും. രാജസ്ഥാനിലെ ജീവിതരീതി, ഭക്ഷണം, പഴയകാല നിർമ്മാണ രീതിയിലുള്ള കെട്ടിടങ്ങൾ, തുടങ്ങി നിരവധി കാഴ്ചകൾ നിങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് ഒരു അനുഭൂതി നൽകും എന്നതിൽ യാതൊരുവിധ സംശയവുമില്ല.ബസ് മാർഗമോ ട്രെയിൻ മാർഗമോ നിങ്ങൾക്ക് രാജസ്ഥാനിൽ എത്താം.രാജസ്ഥാനിൽ എത്തിക്കഴിഞ്ഞാൽ മുകളിൽ കൊടുത്ത ഓരോ സ്ഥലത്തേക്കും പ്രത്യേകം ബസ്സുകളും മറ്റു വാഹന സൗകര്യങ്ങളും ലഭിക്കും.

ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ജനസംഖ്യയുള്ള രണ്ടാമത്തെ സംസ്ഥാനമാണ് മറാഠികളുടെ നാടായ മഹാരാഷ്ട്ര. ഇന്ത്യയുടെ പടിഞ്ഞാറൻ പ്രദേശമായതിനാൽ,സമൃദ്ധമായ പ്രകൃതിവിഭവങ്ങൾ കൊണ്ട് അനുഗ്രഹീതമാണ് മഹാരാഷ്ട്ര. അറബിക്കടലിനും പശ്ചിമഘട്ടത്തിനും ഇടയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിന് സവിശേഷമായ ഒരു സ്ഥാനമുണ്ട്. വിനോദസഞ്ചാരികൾ പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യേണ്ട ടൺ കണക്കിന് സ്ഥലങ്ങളും ആകർഷണങ്ങളുമുള്ള ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സംസ്ഥാനമാണിത്. മഹാരാഷ്ട്രയിലെ അത്തരം മികച്ച 10 സ്ഥലങ്ങളെ ചുവടെ പരിചയപ്പെടുത്തുന്നു. ## 1.മുംബൈ  മുമ്പ് 'ബോംബെ' എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന മുംബൈ മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ നഗരവും തലസ്ഥാനവുമാണ്. ഇത് ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും ജനസംഖ്യയുള്ള നഗരവും ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ജനസംഖ്യയുള്ള 9-ാമത്തെ നഗരവുമാണ്. സ്വപ്നങ്ങളുടെ നഗരം എന്നാണ് മുംബൈയെ വിളിക്കുന്നത്. 7 ദ്വീപുകളുടെ ഒരു ശേഖരമായ ഈ നഗരം, മുംബാദേവിയുടെ പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഈ മഹാനഗരത്തിന്‍റെ ചരിത്രം ശിലായുഗം മുതലുള്ളതാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. മൗര്യ, ചാലൂക്യ, രാഷ്ട്രകൂട, മറാത്ത തുടങ്ങിയ പ്രമുഖ സാമ്രാജ്യങ്ങളുടെ ഭാഗമായിരുന്നു മുംബൈ. തുറമുഖ നഗരമായതിനാൽ മുംബൈ ഒരു വ്യാപാര പാതയായി വളർന്നു. ഫാഷനബിൾ വസ്ത്രങ്ങൾക്കും അനുകരണ ആഭരണങ്ങൾക്കും മുംബൈ പ്രശസ്തമാണ്. ഗേറ്റ്‌വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ, ഛത്രപതി ശിവജി ടെർമിനസ് (വിക്ടോറിയ ടെർമിനസ്), എലിഫന്‍റ് ഗുഹകൾ, കൻഹേരി ഗുഹകൾ, ഹാജി അലി ദർഗ, സിദ്ധിവിനായക ക്ഷേത്രം, ജുഹു ബീച്ച്, മാർവ് ബീച്ച്, മറൈൻ ഡ്രൈവ്, ചൗപാട്ടി, ഫിലിം സിറ്റി, മണിഭവൻ ഗാന്ധി സംഗ്രഹാലയ, ബാബുൽനാഥ് ക്ഷേത്രം, മൗണ്ട് മേരി ചർച്ച് എന്നിവ മുംബൈയിൽ സന്ദർശിക്കേണ്ട സ്ഥലങ്ങളാണ്. ## 2.ഔറംഗബാദ്  മുഗൾ ചക്രവർത്തിയായ ഔറംഗസേബിന്‍റെ പേരില്‍ അറിയപ്പെടുന്ന ഔറംഗബാദ് എന്ന നഗരം മഹാരാഷ്ട്രയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിലൊന്നാണ്.മുഗളന്മാരുടെയും ഹൈദരാബാദിലെ മുസ്ലീം സംസ്കാരവും ഈ നഗരത്തിന്‍റെ സംസ്കാര രൂപീകരണത്തില്‍ സ്വാധീനം ചെലുത്തിയിട്ടുണ്ട്. മറാത്തി, ഉറുദു എന്നിവയാണ് ഇവിടെ സംസാരിക്കുന്ന പ്രധാന ഭാഷകൾ. അഹമ്മദ് നഗറിലെ മുർതാസ നിസാം ഷായുടെ പ്രധാനമന്ത്രിയായിരുന്ന മാലിക് അംബാറാണ് എഡി 1610-ൽ ഈ നഗരം സ്ഥാപിച്ചത്. യുനെസ്കോയുടെ ലോക പൈതൃക സ്ഥലങ്ങളായ അജന്ത-എല്ലോറ ഗുഹകൾ ഉൾപ്പെടെ നിരവധി ചരിത്ര സ്മാരകങ്ങളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ട നഗരമാണ് ഔറംഗബാദ്. ബിസി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിനും എഡി ആറാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലാണ് ഈ ഗുഹകൾ കൊത്തിയെടുത്തതെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഈ ഗുഹകൾ ഇപ്പോൾ ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ സംരക്ഷണത്തിലാണ്. അജന്ത എല്ലോറ ഗുഹകള്‍ കൂടാതെ ദൗലതാബാദ് ഫോർട്ട്, ബീബി കാ മഖ്ബറ, ജമാ മസ്ജിദ്, പഞ്ചക്കി, ദേവഗിരി ഫോർട്ട്, ഘൃഷ്ണേശ്വര ക്ഷേത്രം, സലിം അലി പക്ഷി സങ്കേതം എന്നിവയാണ് ഔറംഗബാദില്‍ കാണേണ്ട പ്രധാന സ്ഥലങ്ങള്‍. ## 3.നാസിക്ക്  മഹാരാഷ്ട്രയുടെ വടക്കുപടിഞ്ഞാറൻ മേഖലയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു മതപരമായ നഗരമാണ് നാസിക്. സമുദ്രനിരപ്പിൽ നിന്ന് 700 മീറ്റർ ഉയരത്തിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന നാസിക്ക് ഇന്ത്യയുടെ വൈൻ തലസ്ഥാനം എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഗോദാവരി നദിയുടെ തീരത്താണ് ഇത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. വിവിധ ഭരണാധികാരികളുടെ ഭരണകാലത്ത് നിർമ്മിച്ച നിരവധി ക്ഷേത്രങ്ങൾക്ക് പേരുകേട്ടതാണ് നാസിക്ക്. ഹിന്ദു പുരാണങ്ങളിൽ ഈ സ്ഥലം നിരവധി തവണ പരാമർശിക്കപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ 12 വർഷത്തിലൊരിക്കൽ ഇന്ത്യയിലെ കുംഭമേളയ്ക്ക് ആതിഥേയത്വം വഹിക്കുന്ന നഗരങ്ങളിലൊന്നായി നാസിക്ക് പ്രശസ്തമാണ്. പവിത്രമായതും ഹൈന്ദവ പുരാണങ്ങളിൽ വളരെ പ്രാധാന്യമുള്ളതുമായ പുരാതന ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ ഒരു വലിയ നിര ഈ നഗരത്തിലുണ്ട്. മതപരമായ പ്രാധാന്യത്തിനുപുറമെ, നാസിക്കിൽ നിരവധി മുന്തിരിത്തോട്ടങ്ങളും ഉണ്ട്. അത് ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ വ്യാപിച്ചു കിടക്കുന്നു. പഞ്ചവടി, സോമേശ്വർ, രാം കുണ്ഡ്, മുക്തിധാം ക്ഷേത്രം, നാണയ മ്യൂസിയം, പാണ്ഡവ്‌ലേനി ഗുഹകൾ, സിന്നാർ, അഞ്ജനേരി, ത്രയംബകേശ്വർ എന്നിവ നാസിക്കില്‍ കാണേണ്ട പ്രധാന സ്ഥലങ്ങളാണ്. ## 4.പൂണെ  പേഷ്വാകളുടെ നാടെന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന പൂണെ, ഛത്രപതി ശിവാജി മഹാരാജിന്‍റെ കാലം മുതൽ സാംസ്കാരികമായും ചരിത്രപരമായും ഒരു പ്രധാന സ്ഥാനം വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. പുണ്യ-നഗരി അല്ലെങ്കിൽ ഡെക്കാൻ രാജ്ഞി എന്നാണ് പൂണെ മുമ്പ് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. മുമ്പ്, പൂണെ ഭരിച്ചിരുന്നത് രാഷ്ട്രകൂടരാണ്. ഇത് ദേവഗിരിയിലെ യാദവ സാമ്രാജ്യത്തിന്‍റെ ഭാഗമായിരുന്നു. മറ്റൊരുകാലത്ത് ശിവാജി മഹാരാജ് സ്ഥാപിച്ച മറാത്താ സാമ്രാജ്യത്തിന്‍റെ ശക്തികേന്ദ്രമായിരുന്നു പൂണെ. മഹാരാഷ്ട്രയുടെ സാംസ്കാരിക തലസ്ഥാനമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന പൂണെ, ശാസ്ത്രീയ സംഗീതം, ആത്മീയത, നാടകം, കായികം, സാഹിത്യം തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് പേരുകേട്ടതാണ്. പൂണെ നഗരം ഐടി, നിർമ്മാണം, ഓട്ടോമൊബൈൽ വ്യവസായങ്ങൾ, പ്രശസ്തമായ വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങൾ എന്നിവയ്ക്കും പേരുകേട്ടതാണ്. മറാഠാ കാലഘട്ടത്തിലെ അതിമനോഹരമായ ചരിത്ര സ്മാരകങ്ങളും വിനോദസഞ്ചാര താൽപര്യമുള്ള നിരവധി സ്ഥലങ്ങളും ഈ നഗരത്തെ വൈവിധ്യ സമ്പന്നമാക്കുന്നു. ശനിവർ വാഡ, സിൻഹഗഡ് ഫോർട്ട്, ഓഷോ ആശ്രമം, ദഗ്ദുഷേത് ഗണപതി, പാടലേശ്വർ ഗുഹാക്ഷേത്രം, രാജീവ് ഗാന്ധി സുവോളജിക്കൽ പാർക്ക്, ഷിൻഡെ ഛത്രി, രാജാ ദിനകർ കേൽക്കർ മ്യൂസിയം, നാഷണൽ വാർ മ്യൂസിയം, ബണ്ട് ഗാർഡൻ, സരസ് ബാഗ്, പാർവതി ഹിൽ, ആഗാ ഖാൻ പാലസ്, രാജ്ഗഡ് കോട്ട, കൂടാതെ ദർശൻ മ്യൂസിയം എന്നിവ പൂണെയിൽ സന്ദർശിക്കേണ്ട ചില പ്രധാന സ്ഥലങ്ങളാണ്. ## 5.മഹാബലേശ്വര്‍  മഹാരാഷ്ട്രയിലെ ഒരു ഹിൽ സ്റ്റേഷനാണ് മഹാബലേശ്വർ. ചരിഞ്ഞ കൊടുമുടികളും ചുറ്റുമുള്ള കാടുകളും ഉള്ള സമതലങ്ങളുടെ വിശാലമായ കാഴ്ച മഹാബലേശ്വര്‍ പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു. ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണകാലത്ത് ബോംബെ പ്രസിഡൻസിയുടെ വേനൽക്കാല തലസ്ഥാനമായി മാറിയ മഹാബലേശ്വർ 1829-30 വര്‍ഷങ്ങളിലാണ് ഇന്നത്തെ രീതിയില്‍ നിലവില്‍ വന്നത്. നേരത്തെ, ഇത് മാൽക്കം പേത്ത് എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു. മഹാരാഷ്ട്ര, കർണാടക, തെലങ്കാന, ആന്ധ്രാപ്രദേശ് എന്നിവിടങ്ങളിലൂടെ ഒഴുകുന്ന കൃഷ്ണ നദിയുടെ ഉറവിടമാണ് മഹാബലേശ്വർ. പഴയ മഹാബലേശ്വറിലെ പഞ്ച് ഗംഗാ ക്ഷേത്രത്തിലെ ഒരു പശുവിന്‍റെ പ്രതിമയുടെ വായിൽ നിന്ന് ഒഴുകിയതാണ് നദിയുടെ ഉറവിടം എന്നാണ് ഐതീഹ്യം. കൃഷ്ണനദിയിൽ ലയിക്കുന്നതിന് മുമ്പ് മറ്റ് നാല് നദികളും ഇവിടെ നിന്ന് ഒഴുകുന്നു. കൊയാന, വെണ്ണ (വേണി), സാവിത്രി, ഗായത്രി എന്നിവയാണവ. കോട്ടകൾ, ക്ഷേത്രങ്ങൾ, തടാകങ്ങൾ തുടങ്ങി നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങൾ മഹാബലേശ്വറിൽ ഉണ്ട്. പ്രതാപ്ഗഡ് കോട്ട, വെണ്ണ തടാകം, മഹാബലേശ്വർ ക്ഷേത്രം, കൃഷ്ണഭായി ക്ഷേത്രം, ലിംഗമാല വെള്ളച്ചാട്ടം, തപോള, പാഞ്ച്ഗനി എന്നിവ മഹാബലേശ്വറിലെ പ്രധാന സ്ഥലങ്ങളാണ്. പ്രകൃതി ഭംഗി ആസ്വദിക്കാന്‍ നിരവധി വ്യൂ പോയിന്‍റുകളും ഉണ്ട് ഇവിടെ. ആർതേഴ്‌സ് സീറ്റ്, വിൽസൺ പോയിന്‍റ്, കേറ്റ്സ് പോയിന്‍റ്, എലിഫന്‍റ് ഹെഡ് പോയിന്‍റ്, കൊണാട്ട് പീക്ക്, ബോംബെ പോയിന്‍റ് എന്നിവ ജനപ്രിയ വ്യൂ പോയിന്‍റുകളാണ്. സ്ട്രോബെറി, മൾബറി എന്നിവയുടെ കൃഷിക്ക് പേരുകേട്ടതാണ് മഹാബലേശ്വർ. ## 6.മാഥേരാൻ  മഹാരാഷ്ട്രയിലെ റായ്ഗഡ് ജില്ലയിലെ ഒരു ചെറിയ ഹിൽസ്റ്റേഷനാണ് മാഥേരാൻ. മഹാരാഷ്ട്രയിലെ ഏറ്റവും മികച്ച മൺസൂൺ ഡെസ്റ്റിനേഷനുകളിൽ ഒന്നാണിത്. തണുത്തതും ഈർപ്പം കുറഞ്ഞതുമായ കാലാവസ്ഥയ്ക്ക് ഈ നഗരം പ്രശസ്തമാണ്. എഡി 1850-ൽ താനെ ജില്ലയുടെ അന്നത്തെ ജില്ലാ കളക്ടറായിരുന്ന ഹഗ് പോയിന്‍റ്സ് മാലെറ്റാണ് മാഥേരാൻ വികസിപ്പിച്ചത്. ബ്രിട്ടീഷുകാരുടെ വേനൽക്കാല റിസോർട്ടായി ബോംബെ ഗവർണറായിരുന്ന എൽഫിൻസ്റ്റൺ പ്രഭു ഈ സ്ഥലം വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. 'നെറ്റിയിലെ വനം' എന്നർത്ഥം വരുന്ന മാഥേരാൻ, ഭാരത സർക്കാരിന്‍റെ പരിസ്ഥിതി-വന മന്ത്രാലയം പ്രഖ്യാപിച്ച ഒരു പരിസ്ഥിതി ലോല പ്രദേശമാണ്. ഏഷ്യയിലെ ഏക ഓട്ടോമൊബൈൽ ഫ്രീ ഹിൽ സ്റ്റേഷനാണിത്. മാഥേരാൻ നഗരത്തിലേക്ക് സ്വകാര്യ വാഹനങ്ങൾ അനുവദിക്കില്ല. പശ്ചിമഘട്ടത്തിന്‍റെ കൊടുമുടികളുടെ വിശാലദൃശ്യം പ്രദാനം ചെയ്യുന്ന 38 വ്യൂ പോയിന്‍റുകൾക്ക് മാഥേരാൻ പ്രശസ്തമാണ്. പോർക്കുപൈൻ പോയിന്‍റ്, പനോരമ പോയിന്‍റ്, എക്കോ പോയിന്‍റ്, ഷാർലറ്റ് ലേക്ക്, കിംഗ് ജോർജ് പോയിന്‍റ്, ലൂയിസ പോയിന്‍റ്, മങ്കി പോയിന്‍റ്, പേമാസ്റ്റർ പാർക്ക്, പാന്തേഴ്‌സ് ഗുഹകൾ, റാംബോഗ് പോയിന്‍റ്, ഹാർട്ട് പോയിന്‍റ് തുടങ്ങിയവ മാഥേരാനില്‍ സന്ദർശിക്കേണ്ട ചില പ്രധാന സ്ഥലങ്ങളാണ്. `_BANNER_` ## 7.കോലാപൂര്‍  പഞ്ചഗംഗ നദിയുടെ തീരത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന നഗരമാണ് കോലാപൂര്‍. മറാത്ത സാമ്രാജ്യത്തിന്‍റെ ഹൃദയമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന ഈ നഗരം മറാത്തികളുടെ വിവിധ ചരിത്ര സ്മാരകങ്ങൾക്കും സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിനും പേരുകേട്ടതാണ്. ദേവീഭാഗവത പുരാണത്തിൽ കൊല്ലമ്മയുടെ ആരാധനാലയമായി ഈ പുരാതന നഗരത്തെ പരാമർശിക്കുന്നു. മഹാലക്ഷ്മി ദേവിയാൽ വധിക്കപ്പെട്ട അസുരനായ കോലാസൂരിന്‍റെ പുരാണ കഥയിൽ നിന്നാണ് നഗരത്തിന് ഈ പേര് ലഭിച്ചത്. നഗരത്തിന്‍റെ കാവൽ ദേവതയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന മഹാലക്ഷ്മി ദേവിയുടെ ബഹുമാനാർത്ഥം പ്രസിദ്ധമായ ഒരു മഹാലക്ഷ്മി ക്ഷേത്രം ഇവിടെയുണ്ട്. കോലാപുരി ചപ്പലുകൾ, കോലാപുരി ആഭരണങ്ങൾ, കോലാപുരി പാചകരീതികൾ എന്നിവയ്ക്ക് കോലാപൂർ ലോകമെമ്പാടും അറിയപ്പെടുന്നു. രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും പഴയ നാഗരികതകളിലൊന്നാണ് കോലാപൂർ. മൗര്യന്മാർ, ചാലൂക്യർ, രാഷ്ട്രകൂടർ, ശിലാഹർ, യാദവർ തുടങ്ങിയ നിരവധി ഇന്ത്യൻ രാജവംശങ്ങളാണ് ഈ നഗരം ഭരിച്ചിരുന്നത്. ദക്ഷിണ കാശി എന്ന് പലപ്പോഴും വിളിക്കപ്പെടുന്ന കോലാപൂർ ഒരു പ്രധാന ആത്മീയ കേന്ദ്രമാണ്. മഹാലക്ഷ്മി ക്ഷേത്രം ഉൾപ്പെടെ മധ്യകാല ഇന്ത്യയിൽ നിന്നുള്ള ധാരാളം ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഇവിടെയുണ്ട്. ടെംബ്ലൈ ക്ഷേത്രം, ഭവാനി മണ്ഡപം, ന്യൂ പാലസ് മ്യൂസിയം, ജ്യോതിബ ക്ഷേത്രം, ശ്രീ ബിങ്കംബി ഗണേഷ് മന്ദിർ, രങ്കല തടാകം, കോപേശ്വര ക്ഷേത്രം, പൻഹാല ഫോർട്ട്, ശാലിനി പാലസ്, സിദ്ധഗിരി ഗ്രാമ്ജീവന മ്യൂസിയം, ടൗൺ ഹാൾ മ്യൂസിയം, സാഗരേശ്വര് വന്യജീവി സങ്കേതം, രാധാനഗരി വന്യജീവി സങ്കേതം എന്നിവയാണ്. കോലാപൂരിലെ പ്രമുഖ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങൾ. ## 8.ഷിര്‍ദി  മഹാരാഷ്ട്രയിലെ അഹമ്മദ്‌നഗർ ജില്ലയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഒരു തീർത്ഥാടന നഗരമാണ് ഷിർദി. ഷിർദ്ദി സായി ബാബയുടെ ക്ഷേത്രമാണ് ഷിർദ്ദി, ഇവിടം ഭക്തരുടെ പ്രധാന ആകർഷണമാണ്. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന സായിബാബ ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ സന്യാസിമാരിൽ ഒരാളായാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. 16 വയസ്സുള്ളപ്പോൾ സായി ബാബ ഷിർദി സന്ദർശിക്കുകയും 1918-ൽ മരിക്കുന്നതുവരെ അവിടെ തങ്ങുകയും ചെയ്തു. സായി ബാബ ഈ ചെറിയ ഗ്രാമത്തെ തന്‍റെ ഭക്തർക്കുള്ള ഒരു പുണ്യ തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രമാക്കി മാറ്റി. ഷിർദി ക്ഷേത്ര സമുച്ചയത്തിൽ ഗുരുസ്ഥാൻ, സമാധി മന്ദിർ, ദ്വാരകാമായി, ചാവടി, ലെന്ദി ബാഗ് എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. മാരുതി ക്ഷേത്രം, ഖണ്ഡോബ മന്ദിർ, സായ് ഹെറിറ്റേജ് വില്ലേജ്, ശനിസിംഗനാപൂർ എന്നിവയാണ് ഷിർദ്ദിയിൽ സന്ദർശിക്കേണ്ട മറ്റ് സ്ഥലങ്ങൾ. ## 9.രത്നഗിരി  മഹാരാഷ്ട്രയിലെ അറബിക്കടലിനോട് ചേർന്നുള്ള ഒരു തുറമുഖ നഗരമാണ് രത്നഗിരി. രത്‌നഗിരി ജില്ല വിനോദസഞ്ചാരികൾക്ക് ഏറ്റവും മനോഹരമായ ബീച്ചുകൾ, ചരിത്ര സ്മാരകങ്ങൾ, ശാന്തമായ ക്ഷേത്രങ്ങൾ എന്നിവയുടെ രൂപത്തിൽ ഏറ്റവും വൈവിധ്യമാർന്ന ആകർഷണങ്ങൾ വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, രത്നഗിരിയിലെ ബീച്ചുകൾ മറ്റെല്ലാ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിലും ആധിപത്യം പുലർത്തുന്നു. രത്നഗിരിയിലെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ ബീച്ചാണ് മാണ്ഡവി ബീച്ച്. പവാസ് ബീച്ച്, ഗണേഷ്ഗുലെ ബീച്ച്, ഭാത്യെ ബീച്ച്, ഗണപതിപുലെ ബീച്ച് എന്നിവയാണ് രത്നഗിരിയിലെയും പരിസരങ്ങളിലെയും മറ്റ് പ്രശസ്തമായ ബീച്ചുകൾ. ബീച്ചുകൾക്ക് പുറമെ രത്‌നദുർഗ് ഫോർട്ട്, തിബാവ് പാലസ്, ഗേറ്റ്‌വേ ഓഫ് രത്‌നഗിരി, സ്വയംഭൂ ഗണപതി ക്ഷേത്രം, വിജയദുർഗ് ഫോർട്ട്, ജയ്ഗഡ് ഫോർട്ട്, ലൈറ്റ്‌ഹൗസ് തുടങ്ങിയ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളും രത്‌നഗിരിയിലുണ്ട്. ## 10.ഇഗത്പുരി  പശ്ചിമഘട്ടത്തിലെ സഹ്യാദ്രി മലനിരകളിൽ സമുദ്രനിരപ്പിൽ നിന്ന് 1900 അടി ഉയരത്തിലാണ് ഇഗത്പുരി സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. എല്ലാ വശങ്ങളിൽ നിന്നും പർവതങ്ങളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ട ഇഗത്പുരി നഗരം മനോഹരമായ സൗന്ദര്യത്താൽ അനുഗ്രഹീതമാണ്. മനോഹരമായ ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മനോഹരമായ പഴയ കോട്ടകൾ, മനോഹരമായ കാലാവസ്ഥ, ഗംഭീരമായ പർവതങ്ങൾ, മനോഹരമായ പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ എന്നിവയാൽ അലങ്കരിച്ച ഈ ഹിൽ‌സ്റ്റേഷൻ കണ്ണുകൾക്ക് ഒരു വിരുന്നാണ്. ഇഗത്പുരി വിപാസന ഇന്റർനാഷണൽ അക്കാദമി ഓഫ് മെഡിറ്റേഷന്‍റെ ആസ്ഥാനമായതിനാൽ സമാധാനവും ആത്മീയ പുനരുജ്ജീവനവും ആഗ്രഹിക്കുന്നവർക്കിടയിൽ ഈ മലയോര നഗരം പ്രശസ്തി നേടിയിട്ടുണ്ട്. ഭട്‌സ റിവർ വാലി, ക്യാമല്‍ താഴ്‌വര, ത്രിംഗൽവാഡി കോട്ട, ഘടൻദേവി ക്ഷേത്രം, വൈതർണ അണക്കെട്ട് എന്നിവയാണ് ഇഗത്പുരിയിൽ സന്ദർശിക്കേണ്ട പ്രധാന സ്ഥലങ്ങൾ. സമ്പന്നമായ സാംസ്കാരിക പൈതൃകവും ചരിത്രപരമായ പ്രാധാന്യവും മഹാരാഷ്ട്രയിലുണ്ട്. ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന സംസ്ഥാനങ്ങളിലൊന്നും വിവിധ സാംസ്കാരികവും ആധുനികവുമായ കലകളുടെ കേന്ദ്രവുമാണ് മഹാരാഷ്ട്ര. മുകളില്‍ പറയുന്നവ കൂടാതെ അലിബാഗ്, സോലാപുര്‍, ഖണ്ടാല, ലോനാവ്ല, പഞ്ചാഗ്നി എന്നീ സ്ഥലങ്ങളും മഹാരാഷ്ട്രയില്‍ കാണാവുന്നതാണ്.

വിജയം ഒരു യാത്ര ആണ്, മറിച്ച് ഒരു ലക്ഷ്യസ്ഥാനം അല്ല. യാത്ര നിങ്ങള്‍ ആനന്ദിക്കുന്നില്ലെങ്കിൽ ലക്ഷ്യസ്ഥാനവും ആനന്ദം പകരുന്നില്ല.ലക്ഷ്യസ്ഥാനം ഒരു മരുപ്പച്ചയാണ്, ഒരു മരീചിക ആണ്.അവിടെ ചെന്നു നിങ്ങൾക്ക് സായൂജ്യം അണയാം. യാത്ര ആണ് ആനന്ദം പകരേണ്ടത്... സ്വന്തം ചിന്തകളും, മനോഭാവവും, ദൈനംദിന ജീവിതരീതിയും, ശീലങ്ങളുമാണ് ആ യാത്രയുടെ കാതൽ. ശീലം എന്നത് നമ്മുടെ ജീവിതവിജയത്തെ നിർവചിക്കുന്ന ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട സംഗതികളിലൊന്നാണ്. ശീലങ്ങളിലും ചിന്താധാരകളിലും പലതും നമുക്ക് നിസ്സാരമായോ അപ്രധാനമായോ തോന്നിയേക്കാം. അതത്ര നിസ്സാരമല്ല. സ്ഥിരമായ ശീലങ്ങൾ സ്വഭാവത്തെ രൂപപ്പെടുത്തുന്നു. സ്വഭാവം ജീവിതത്തെ കെട്ടിപ്പടുക്കുന്നു. വിജയകരമായ ശീലങ്ങൾ സ്വീകരിക്കുന്നതിലൂടെ നമ്മുടെ ലക്ഷ്യങ്ങളും സ്വപ്നങ്ങളും നേടാനുള്ള യാത്ര സുഖകരമാവുകയും വിജയം കൈവരിക്കുകയും ചെയ്യും. ജീവിതത്തിൽ വിജയം കരസ്ഥമാക്കാൻ പാലിക്കേണ്ട മാനസികവും ശാരീരികവുമായ ചില ശീലങ്ങൾ നമുക്ക് ഇവിടെ വായിക്കാം, അനുവർത്തിക്കാം. ## 1. വ്യായാമം, ഭക്ഷണം, ഉറക്കം  ആരോഗ്യം സർവ്വധനാൽ പ്രധാനം. നിങ്ങൾ പലപ്പോഴും കേട്ടിട്ടുള്ള ചൊല്ലാണിത്. മാനസികമായും ശാരീരികമായും രോഗങ്ങളില്ലാത്ത അവസ്ഥയാണ് സാമാന്യേന ആരോഗ്യം എന്ന് പറയുന്നത്. കൃത്യമായ വ്യായാമം, ഭക്ഷണക്രമം, ഉറക്കം എന്നിവയിലൂടെ ശരീരത്തെ പരിപാലിക്കുക എന്നത് വളരെ പ്രധാനമാണ്. വിജയത്തിന്റെ ആദ്യപടിയാണ് ആരോഗ്യമുള്ള മനസ്സും ശരീരവും. ജീവിതത്തിലെ ദൈനംദിന കൃത്യങ്ങളിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ അവഗണിക്കപ്പെടുന്ന ഒന്നാണ് വ്യായാമം. നമ്മുടെ രാജ്യത്ത് ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകളുടെ മരണത്തിന് കാരണമാകുന്ന പ്രധാന കാരണങ്ങളിലൊന്നാണ് ഹൃദ്രോഗം. ഇത് പലപ്പോഴും ഉദാസീനമായ ജീവിതശൈലിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. നിഷ്‌ക്രിയത്വം ഒരു നിശബ്‌ദ കൊലയാളിയാണ്. നിങ്ങൾക്ക് ഉദാസീനമായ ഒരു ജീവിതശൈലി ഉണ്ടെങ്കിൽ, നിങ്ങളുടെ ശരീരത്തിന്റെ പ്രവർത്തന ശേഷിയിൽ കുറവുണ്ടാകും. ദീർഘനേരം വെറുതെ ഇരിക്കുകയോ കിടക്കുകയോ ചെയ്യുന്നത് ആരോഗ്യത്തിന് ദോഷകരമാണെന്ന് പഠനങ്ങൾ വ്യക്തമാക്കുന്നു. പതിവ് വ്യായാമത്തിന്റെയും ശാരീരിക പ്രവർത്തനത്തിന്റെയും ആരോഗ്യ ഗുണങ്ങൾ ഒരിക്കലും അവഗണിക്കരുത്. പ്രായമോ ലിംഗഭേദമോ ഇല്ലാതെ എല്ലാവരും വ്യായാമം ചെയ്യുന്നത് ശരീരത്തിനും മനസ്സിനും അനേകം പ്രയോജനങ്ങൾ നേടിത്തരുന്നു. ശരീരഭാരം നിയന്ത്രിക്കാൻ, രോഗങ്ങളെ ചെറുക്കാൻ, എല്ലുകളുടെയും പേശികളുടെയും ബലത്തിന്, മാനസികാരോഗ്യം മെച്ചപ്പെടുത്താൻ, ആത്മവിശ്വാസം കൂട്ടാൻ ഇങ്ങനെ വ്യായാമത്തിന്റെ ഗുണഫലങ്ങൾ നിരവധിയാണ്. മനസ്സും ശരീരവും തമ്മിലുള്ള അഭേദ്യമായ ബന്ധം ശാസ്ത്രഗവേഷണങ്ങളിൽ തെളിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. നമ്മൾ ആരോഗ്യം നന്നായി പരിപാലിക്കുന്നതിലൂടെ, നമ്മുടെ ലക്ഷ്യം നേടുന്നതിനുള്ള വഴിയിലെ യാത്ര കുറേക്കൂടി സുഖമമാക്കാം, തടസ്സങ്ങളെ തൃണവൽഗണിച്ച് മുന്നേറാം. നല്ല ആരോഗ്യം നിലനിർത്താൻ ആരോഗ്യകരമായ ഭക്ഷണക്രമം കൂടിയേ തീരൂ. മിതമായ അളവിൽ, കൃത്യമായ ഇടവേളകളിൽ, പോഷകമൂല്യമുള്ള ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്നതാണ് ആരോഗ്യകരമായ ഭക്ഷണരീതി. അമിതമായി എണ്ണമയമുള്ളതും കൊഴുപ്പുള്ളതുമായ ആഹാരവും, അമിതമായ ഉപ്പും മധുരവും എരിവും പരിമിതപ്പെടുത്തുക. കാലാവസ്ഥയ്ക്ക് അനുസൃതമായി ശരീരത്തിന് ആവശ്യമുള്ള ജലാശം നിലനിർത്തുക. ഭക്ഷണരീതികൾ ഒരിക്കലും എല്ലാവർക്കും ഒരുപോലെ ഫലപ്രദം ആയിരിക്കില്ല. ഓരോ വ്യക്തിയുടെയും അനുയോജ്യമായ ശരീരഭാരം, രോഗാവസ്ഥ, ഭക്ഷണ ശീലങ്ങൾ, ജീവിതശൈലി എന്നിവ അടിസ്ഥാനമാക്കി ഭക്ഷണക്രമത്തിൽ മാറ്റം വരുത്തേണ്ടതുണ്ട്. നല്ല ഉറക്ക രീതികൾ മറ്റൊരു നിർണായക ഘടകമാണ്. ശരീരത്തിനു നല്ല പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ക്ക് അത്യാവശ്യമാണു നല്ല വിശ്രമം. വിശ്രമത്തില്‍ പ്രധാനപ്പെട്ടതാണ് ഉറക്കം. നന്നായി ഉറങ്ങിയശേഷം ലഭിക്കുന്ന സുഖം പറഞ്ഞറിയിക്കാനാവാത്തതാണ്. ഉറക്കം വെറും സമയം കളയല്‍ മാത്രമല്ല. അതിനു ചില ഗുണങ്ങളുമുണ്ട്. രാത്രി ആറു മണിക്കൂറില്‍ കുറവു ഉറങ്ങുന്നവരുടെ ആയുര്‍ദൈര്‍ഘ്യം കുറയാന്‍ സാധ്യതയുണ്ടെന്നാണു ഗവേഷകര്‍ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നത്. ദിവസം എട്ടു മണിക്കൂര്‍ ഉറക്കമാണ് ആരോഗ്യകരമായ ശരീരം ആഗ്രഹിക്കുന്നവര്‍ക്ക് നിര്‍ദേശിക്കാനുള്ളത്. എന്നാൽ അമിത ഉറക്കവും പാടില്ല. ശരീര വേദനകള്‍കൊണ്ട് ബുദ്ധിമുട്ടുന്നവര്‍ക്കും മരുന്നായി നിര്‍ദേശിക്കാന്‍ സാധിക്കുക ഉറക്കമാണ്. ഉറക്കം ഈ വേദനകള്‍ കുറയ്ക്കാന്‍ സഹായിക്കും. നിങ്ങള്‍ ഉറങ്ങുന്ന സമയം ശരീരം ഒരു വളര്‍ച്ചാ ഹോര്‍മോണ്‍ പുറത്തുവിടും. ഇതു കൊളാജിന്‍ എന്ന പ്രോട്ടീന്റെ ഉത്പാദനം വര്‍ധിപ്പിക്കുകയും അത് തിളങ്ങുന്ന ചര്‍മ്മം പ്രധാനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യും. ഒരു രാത്രി ഉറക്കമൊഴിച്ചാല്‍ അത് നമ്മുടെ കോശങ്ങളിലെ ക്ലോക്ക് ജീനുകളില്‍ മാറ്റം വരുത്തുമെന്ന് പഠനങ്ങളിൽ തെളിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ഉറക്കമില്ലായ്മ നമ്മുടെ ശരീര പരിണാമത്തെ വിപരീതമായി ബാധിക്കുന്നുണ്ടെന്നും പൊണ്ണത്തടിക്കും, ടൈപ്പ്2 ഡയബറ്റീസിനും ഉറക്കമില്ലായ്മ കാരണമാകുമെന്നും മുന്‍ ഗവേഷണങ്ങളില്‍ വ്യക്തമായിട്ടുള്ളതാണ്. ശരിക്കും നിങ്ങള്‍ എത്ര നേരം ഉറങ്ങണം? നമ്മള്‍ ഓരോ ദിവസവും എങ്ങനെ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നു എങ്ങനെ ഉറങ്ങുന്നു എന്നതിനെയെല്ലാം സ്വാധീനിക്കുന്ന നിരവധി അവസ്ഥകളില്‍ ഒന്നാണ് ഉറക്കമില്ലായ്മയും സുഖകരമല്ലാത്ത ഉറക്കവും. ഒരുപക്ഷെ നിങ്ങള്‍ അറിയാതെ തന്നെ നിങ്ങളില്‍ ഉറക്കത്തിലെ പ്രശ്‌നങ്ങള്‍ ഉണ്ടാവാം. നല്ല ഉറക്കത്തിനായി കൃത്യമായി മണിക്കൂറുകളുടെ കണക്കുകളില്ല. പ്രായപൂര്‍ത്തിയായ ഭൂരിഭാഗം ആളുകള്‍ക്ക് ഏഴ് മുതല്‍ ഒമ്പത് മണിക്കൂര്‍ വരെ ഉറക്കം ആവശ്യമായി വരുന്നു. മറ്റുള്ളവരില്‍ ആറു മണിക്കൂര്‍ തന്നെ മതിയാവും. അതേസമയം കൂടുതല്‍ സമയം ഉറക്കത്തിനായി കിടക്കയില്‍ ചിലവഴിക്കുന്നത് തളര്‍ച്ച വിഷാദം തുടങ്ങിയ ആരോഗ്യ പ്രശ്‌നങ്ങളുടെ ലക്ഷണമാവാം. അതുകൊണ്ട് നിങ്ങളുടെ ഉറക്കത്തിന്റെ സമയക്കണക്കുകള്‍ കണ്ടെത്തുന്നത് തന്നെയാണ് ആരോഗ്യകരമായ ഉറക്കത്തിനുള്ള ആദ്യ പടി. നമ്മളിൽ പോസിറ്റീവ് വികാരങ്ങൾ ത്വരിതപ്പെടുത്തുന്ന 'ഫീൽ ഗുഡ് ഹോർമോണുകളുടെ' പ്രവർത്തനക്ഷമത വ്യായാമത്തിലൂടെയും നല്ല ഭക്ഷണത്തിലൂടെയും കൃത്യമായ ഉറക്കത്തിലൂടെയും വർദ്ധിക്കും. അവ നിങ്ങളുടെ 'യാത്ര'യെ ആനന്ദകരമാക്കും. മറ്റൊരു വിധത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ അടിസ്ഥാനപരമായുള്ള നിങ്ങളുടെ ആരോഗ്യ ശീലങ്ങൾ മാറ്റുന്നതിലൂടെ നിങ്ങളുടെ മാനസികാവസ്ഥ മാറ്റാൻ കഴിയും. ## 2. വിജയികൾ നേരത്തെ ഉണരും  രാവിലെ മൂടിപ്പുതച്ച് ഉറങ്ങാന്‍ വിജയികള്‍ക്കും പരാജിതര്‍ക്കും ഒരുപോലെ ഇഷ്ടമാണ്. എന്നാലും വിജയികള്‍ നേരത്തെ ഉണരും. രാവിലെ ഉണരുക എന്നത് ശ്രമകരമാണ്. എന്നാൽ എഴുന്നേറ്റാൽ ലഭിക്കുന്ന ഗുണം ചെറുതല്ല. വിജയികളായ പല വ്യക്തിത്വങ്ങളും അവരുടെ ദിവസം വളരെ നേരത്തെ തന്നെ തുടങ്ങുന്നു. ഓരോ ദിവസത്തെയും കുറിച്ചുള്ള പ്ലാനിംഗിനും സമയക്കുറവ് മൂലം മാറ്റി വയ്‌ക്കേണ്ടി വന്നേക്കാവുന്ന പ്രാര്‍ത്ഥന, ധ്യാനം, വ്യായാമം, വായന എന്നിവയ്‌ക്കെല്ലാം ഈ നേരം ഉപകരിക്കും. നേരത്തെ ഉണരുന്നവരുടെ നേരം അവരുടെ നിയന്ത്രണത്തിലാണ്. പലരെയും പോലെ രാവിലത്തെ സമയം തിരക്കുകൂട്ടുന്നതിനുപകരം, അവർ തങ്ങളുടെ ഒരു ദിവസം വളരെ നേരത്തെ തന്നെ ആരംഭിക്കുന്നു. പ്രഭാതത്തിൽ സർഗ്ഗാത്മകതയും പ്രചോദനവും വർദ്ധിക്കുന്നു. സാധാരണയായി ഭൂരിഭാഗം ആളുകളും രാവിലെ 4 മണിക്കും 5 മണിക്കും ഇടയിൽ ശരിക്കും ഉണർന്നിരിക്കില്ല. മുന്നോട്ട് കുതിക്കുന്നതിന് വേണ്ടി പ്രവർത്തിക്കാനുള്ള നല്ല സമയമാണിത്. പുലർച്ചെ എഴുന്നേറ്റ് സോഷ്യൽ മീഡിയ, ടെക്‌സ്‌റ്റുകൾ, ഇമെയിലുകൾ, ഫോൺ കോളുകൾ എന്നിവയിൽ ശ്രദ്ധ പതിപ്പിക്കാതിരിക്കാൻ പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധിക്കണം. അതിരാവിലെ ശാന്തവും ലോകം നിശ്ചലവുമാണ്. ആ സമയം നിങ്ങളുടെ വിജയകുതിപ്പിനുള്ള പ്രവർത്തന സമയമാക്കി മാറ്റുക. വിജയികളായ ആളുകൾ വ്യായാമം ചെയ്യാനും, വാർത്തകൾ അറിയാനും, ധ്യാനിക്കാനും, വായിക്കാനും, പ്രഭാതഭക്ഷണം കഴിക്കാനും, ഈ പുലർകാല സമയം ഉപയോഗിക്കുന്നു. നിങ്ങൾ നിങ്ങളുടെ സാധാരണ ഉറക്ക രീതി നിലനിർത്തുകയും എന്നാൽ എല്ലാ ദിവസവും രാവിലെ ഒരു മണിക്കൂർ നേരത്തെ എഴുന്നേൽക്കുകയും ചെയ്താൽ, നിങ്ങൾക്ക് വർഷത്തിൽ 15 ദിവസത്തിന്റെ സമയം കൂടുതൽ ലഭിക്കും. നേരത്തെ എഴുന്നേൽക്കുന്നവർ തങ്ങളുടെ ദിവസം മുഴുവനുമുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങൾ ചിട്ടപ്പെടുത്താനും, ആസൂത്രണത്തിനും കൂടി ആ സമയം ഉപയോഗിക്കുന്നത് വളരെ നല്ലതാണ്. ## 3. സമയത്തിന് വില കൽപ്പിക്കുക (ടൈം മാനേജ്മെന്റ്)  എല്ലാവര്‍ക്കും പൊതുവായ ഒരു സൂചികയാണ് ഒരു ദിവസത്തെ 24 മണിക്കൂര്‍. എന്നിട്ടും ചില ആളുകള്‍ മറ്റുള്ളവരെക്കാള്‍ മികച്ച നേട്ടങ്ങള്‍ സ്വന്തമാക്കുന്നു. അതെങ്ങനെയാണെന്ന് ചിന്തിച്ചാൽ അവർ 'സമയത്തിന് കൊടുക്കുന്ന വില' എന്ന് ഉത്തരം കിട്ടും. ഓരോ ദിവസത്തെയും മണിക്കൂറുകളും മിനിറ്റുകളും എത്രത്തോളം ഫലപ്രദമായി ഒരാള്‍ ഉപയോഗിക്കുന്നുവെന്നതാണ് ടൈം മാനേജ്‌മെന്റ്. സമയപരിധിക്കുള്ളില്‍ നിശ്ചിതജോലി ഏറ്റവും നന്നായി പൂര്‍ത്തിയാക്കുന്നതിന് വേണ്ടി സമയം സമര്‍ഥമായി ഉപയോഗിക്കുന്ന പ്രക്രിയയാണത്. ഒന്നില്‍ മാത്രം ശ്രദ്ധകേന്ദ്രീകരിച്ച് അതുമാത്രം ചെയ്യുകയും മറ്റുകാര്യങ്ങളെല്ലാം മാറ്റിവയ്ക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിനെയല്ല ടൈം മാനേജ്‌മെന്റ് എന്ന് പറയുന്നത്. എല്ലാകാര്യങ്ങളും അര്‍ഹിക്കുന്ന പ്രാധാന്യത്തോടെ പൂര്‍ത്തീകരിക്കുകയാണ് ശരിയായ വഴി. ഭൗതിക,സാമൂഹിക, വൈകാരിക,അധ്യാത്മിക തലങ്ങളിലൊക്കെ മികച്ച രീതിയില്‍ മാറ്റമുണ്ടാക്കാന്‍ ടൈം മാനേജ്‌മെന്റിലൂടെ സാധിക്കും. വിജയികൾ സമയം ഫലപ്രദമായി വിനിയോഗിക്കുതാണ് വിജയത്തിന് പിന്നിലുള്ള രഹസ്യമെന്നതാണ് സത്യം. ടൈം മാനേജ്‌മെന്റ് സ്വായത്തമാക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞാല്‍ വിജയത്തിലേക്ക് എത്താനുള്ള ദൂരം വളരെ ചെറുതാകും. നാളെ ചെയ്യേണ്ട കാര്യങ്ങള്‍ ഇന്നേ പ്ലാന്‍ ചെയ്യുക. ഓരോ ദിവസവും അവസാനിക്കുമ്പോള്‍ നാളെ എന്തൊക്കെ ചെയ്യണമെന്നും എങ്ങനെ ചെയ്യണമെന്നും എഴുതി സൂക്ഷിക്കുക. ചെയ്യേണ്ട കാര്യങ്ങള്‍ ലിസ്റ്റ് ചെയ്‌തെങ്കില്‍ അടുത്ത ജോലി അതിനെ മുന്‍ഗണനാ ക്രമത്തില്‍ ആക്കുകയെന്നതാണ്. ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ടത് ആദ്യം എന്ന രീതിയില്‍ ചെയ്തു തീര്‍ക്കുക. ലിസ്റ്റിലെ ബഹു ഭൂരിപക്ഷം ജോലികളും വെട്ടിക്കഴിയുമ്പോള്‍ നിങ്ങള്‍ക്കു തന്നെ അഭിമാനം തോന്നും. ഓരോ ജോലിക്കും നിശ്ചിത സമയം കൊടുക്കാന്‍ മറക്കരുത്. ഇത് കുറഞ്ഞ സമയത്തിനുള്ളില്‍ ഒരുപാട് ജോലികള്‍ ചെയ്യാന്‍ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഓരോ ജോലി ചെയ്യുമ്പോഴും മുഴുവന്‍ ശ്രദ്ധയും അതില്‍ തന്നെയായിരിക്കണം. അതു തീര്‍ത്തിട്ടേ അടുത്ത ജോലിയിലേക്ക് പോകാവൂ. സമയം എന്നാല്‍ ജീവിതം തന്നെയാണ്. സമയം പാഴാക്കുക എന്നാല്‍ ജീവിതം പാഴാക്കുക എന്നാണര്‍ഥം. സമയം ആരെയും കാത്തുനില്‍ക്കാറില്ല. അതിന് അതിന്റേതായ താളം ഉണ്ട്. അതിനനുസരിച്ച് കാര്യങ്ങള്‍ ചെയ്യാന്‍ കഴിയണം. ലക്ഷ്യബോധമുള്ളവര്‍ ഒരിക്കലും സമയം നഷ്ടപ്പെടുത്തുകയില്ല. സമയബോധമുള്ളവര്‍ക്ക് ഒരിക്കലും നഷ്ടബോധം ഉണ്ടാവുകയില്ല. ഹൃസ്വമായ സമയപരിധി പരമാവധി ഉല്‍പാദനക്ഷമമായ വിധത്തില്‍ ചെലവഴിക്കാന്‍ കഴിയണം. എങ്കില്‍ മാത്രമെ ജീവിതവിജയം നേടാനാവൂ. മൈൻഡ്‌ഫുൾനെസ് ശീലിക്കുന്നത് വളരെ നല്ലതാണ്. മൈൻഡ്‌ഫുൾനെസ് എന്നാൽ നിമിഷം തോറും നമ്മുടെ ചിന്തകൾ, വികാരങ്ങൾ, ശാരീരിക സംവേദനങ്ങൾ, ചുറ്റുപാടുകൾ എന്നിവയെക്കുറിച്ച് ലളിതവും പോഷിപ്പിക്കുന്നതുമായ കാഴ്ചപ്പാടിലൂടെയുള്ള അവബോധം നിലനിർത്തുക എന്നാണ് അർത്ഥമാക്കുന്നത്. ‘നിങ്ങള്‍ ജീവിതത്തെ സ്‌നേഹിക്കുന്നുവോ? എങ്കില്‍ സമയം പാഴാക്കാതിരിക്കുക. അതാണ് ജീവിതത്തിന്റെ മൂലധനം”എന്ന ബെഞ്ചമിന്‍ ഫ്രാങ്ക്‌ളിന്റെ വാക്കുകള്‍ നമുക്കുള്ള വലിയൊരു സന്ദേശമാണ്. ## 4. സ്വയം സ്നേഹിക്കുക  ശരീരത്തിന്റെ സൗന്ദര്യവും ആരോഗ്യവും പരിപാലിക്കാന്‍ കാണിക്കുന്ന അതേ ശുഷ്‌കാന്തിയോടെ നമ്മുടെ മനസ്സും ബുദ്ധിയും വൃത്തിയോടെയും ആരോഗ്യത്തോടെയും സംരക്ഷിക്കുക. വിവേകപൂര്‍വ്വം ചിന്തിക്കാന്‍ ബുദ്ധിയെ പരിശീലിപ്പിക്കുകയും, അതിനുതക്ക അറിവുകള്‍ ബുദ്ധിയ്ക്കു പകര്‍ന്നു നല്കുകയും ചെയ്യുക. മറ്റുള്ളവരെ മാത്രമല്ല, നമ്മളെത്തന്നെയും വെറുക്കുന്ന ഒരു കാലഘട്ടത്തിലാണ് നമ്മള്‍ ജീവിക്കുന്നത്. അതുകൊണ്ടുതന്നെ ജനങ്ങള്‍ക്കിടയില്‍ മാനസികത്തകര്‍ച്ചയും ആത്മഹത്യാപ്രവണതയും ഇന്നു വളരെ കൂടുതലാണ്. മറ്റുള്ളവരെ സ്‌നേഹിക്കുന്നത് എത്രമാത്രം പ്രധാനമാണോ അതുപോലെതന്നെ സ്വയം സ്‌നേഹിക്കുന്നതും പ്രധാനമാണ്. കാരണം, നിങ്ങളുമായി നിങ്ങൾക്കുള്ള ബന്ധം മാത്രമാണ് യഥാർത്ഥ ജീവിതകാലം നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന ബന്ധം. സ്വയം സ്നേഹമാണ് നിങ്ങളുടെ ജീവിതത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട സ്നേഹം. എന്തുകൊണ്ട് അത് പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നത്? കാരണം നിങ്ങൾ സ്വയം സ്നേഹിക്കുന്നതുവരെ മറ്റുള്ളവരുമായി ആരോഗ്യകരമായ സ്നേഹം പങ്കിടാൻ കഴിയില്ല. നിങ്ങൾക്ക് മറ്റുള്ളവരോട് സ്നേഹം തോന്നിയേക്കാം, പക്ഷേ നിങ്ങൾക്ക് അത് ഭയമില്ലാതെ പ്രകടിപ്പിക്കാൻ കഴിയില്ല. സ്വയം സ്നേഹം നിങ്ങളുടെ സുഹൃത്തുക്കളുമായും കുടുംബാംഗങ്ങളുമായും ഉള്ള നിങ്ങളുടെ ബന്ധത്തെയും മാറ്റും. മറ്റുള്ളവരുടെ അഭ്യർത്ഥനകൾക്ക് "അതെ" എന്ന് പറയുന്നതിനുപകരം, നിങ്ങൾക്ക് അനുകൂലിക്കാനാവാത്ത കാര്യങ്ങളോട് നിങ്ങൾക്ക് നോ പറയാൻ കഴിയും, കാരണം നിങ്ങളുടെ സ്വന്തം സ്വത്വത്തെ നിങ്ങൾ വിലമതിക്കുകയും സംരക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അനാവശ്യമായ സ്വയം വിമർശനവും, അപകർഷതയും ഉൾവലിയലിനെയും ആത്മാഭിമാനവും സ്വയംസ്വീകാര്യതയും സ്വയം അഭിനന്ദനവും ഉപയോഗിച്ച് മാറ്റുക. പോസിറ്റീവായി സ്വയം നിങ്ങളുമായി ആശയവിനിമയം നടത്തുക. അമിത ചിന്തകൾക്ക് അതിരുകൾ നിശ്ചയിക്കുകയും നിങ്ങളുടെ ആവശ്യങ്ങൾക്ക് മുൻഗണന നൽകുകയും ചെയ്തുകൊണ്ട് നിങ്ങളോട് സ്വയം ബഹുമാനം കാണിക്കുക. ദിവസേന അവനവനു വേണ്ടി അല്പം സമയം ചെലവഴിക്കുക. നിങ്ങളുടെ പ്രതിബദ്ധതകളെ മാനിച്ചുകൊണ്ട് നിങ്ങളിലുള്ള വിശ്വാസം വളർത്തിയെടുക്കുക. സ്വയം സ്നേഹം പരിശീലിക്കുന്നത് നിങ്ങളുടെ ആത്മാഭിമാനം മെച്ചപ്പെടുത്തുകയും നിങ്ങളുടെ ശക്തികളെക്കുറിച്ച് സ്വയം ബോധവാന്മാരാക്കുകയും നിങ്ങളുടെ ബലഹീനതകളെ കൂടുതൽ അംഗീകരിക്കാൻ അനുവദിക്കുകയും ചെയ്യും. നല്ല മാനസികാരോഗ്യത്തിനായി സ്വയം സ്നേഹം പരിശീലിക്കുന്നത് വളരെ നല്ലതാണ്. ആത്മസ്നേഹത്തിന്റെ അവസ്ഥ കൈവരിക്കാൻ നിങ്ങളെ സഹായിക്കുന്ന കുറച്ചു കാര്യങ്ങൾ :- സ്വയം മറ്റുള്ളവരുമായി താരതമ്യം ചെയ്യുന്നത് ഒഴിവാക്കുക, സ്വന്തം തെറ്റുകളിൽ നിന്ന് പഠിക്കുക, നിങ്ങളുടെ വിജയങ്ങൾ നിസ്സാരവൽക്കരിക്കുകയോ അതിൽ അസൂയ തോന്നുന്നവരോ ആയിട്ടുള്ള ആളുകൾക്ക് വേണ്ടി നിങ്ങൾ സമയം നിക്ഷേപിക്കുന്നത് ഒഴിവാക്കുക, മറ്റുള്ളവരുടെ ആഗ്രഹങ്ങളിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രമായിരിക്കാൻ പഠിക്കുക ഒപ്പം സ്വന്തം പ്രതീക്ഷകൾ നിറവേറ്റുന്നതിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുക, പുതിയ എന്തെങ്കിലും കാര്യം ചെയ്യുന്നതിൽ നിന്ന് ഭയവും, ഉത്കണ്ഠയും നിങ്ങളെ തടയുവാൻ അനുവദിക്കരുത്, നിങ്ങളുടേതായ രീതിയിൽ നിങ്ങൾ അകമേയും പുറമേയും സുന്ദരമാണ് എന്ന് വിശ്വസിക്കുക. നമ്മുടെ ചുറ്റും നോക്കുമ്പോൾ, കരിയറിലും ജീവിതത്തിലും വെന്നിക്കൊടി പാറിച്ച് തലയുയർത്തി ആത്മവിശ്വാസത്തോടെ നിൽക്കുന്ന ധാരാളം ആളുകളെ നമുക്ക് കാണാൻ സാധിക്കും. എന്നാൽ അവരുടെ ഈ വിജയങ്ങൾക്കെല്ലാം പിന്നിൽ എന്താണ്? അവരെ അവരാക്കി മാറ്റിയത് എന്തൊക്കെയാണ്? സ്വന്തം കഴിവുകളിൽ വിശ്വാസമർപ്പിച്ച്, ആത്മവിശ്വാസത്തോടെ കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യുന്നു എന്നതാകും. ## 5. റിലാക്സേഷൻ ടെക്നിക്ക്  ഇന്നത്തെ കാലത്ത് മാനസിക സമ്മര്‍ദം അനുഭവിക്കാത്തവരുണ്ടാവില്ല. ജോലിഭാരം, കുടുംബത്തിലെ പ്രശ്നങ്ങള്‍, അനാവശ്യമായ മത്സരം എന്നിങ്ങനെ കാരണങ്ങള്‍ പലതാണ്. പിരിമുറുക്കത്തിന്‍റെ വ്യാപ്തി ഓരോ വ്യക്തിയിലും വ്യത്യസ്തമാണ്. ചെറിയതോതിലുള്ള ടെന്‍ഷന്‍ പ്രവര്‍ത്തനശേഷി കൂട്ടുമെങ്കിലും ജീവിതതാളം തെറ്റിക്കാന്‍ തുടങ്ങിയാല്‍ വളരെ ശ്രദ്ധിക്കണം. തൊണ്ട വരളുക, തലവേദന, ദഹനക്കേട്, ഉറക്കമില്ലായ്മ, പേശികള്‍ വലിഞ്ഞുമുറുകുക, രക്തസമ്മര്‍ദം കൂടുക, അസ്വസ്ഥത, പെട്ടെന്നുള്ള ദേഷ്യം, തീരുമാനങ്ങളെടുക്കാന്‍ കഴിയാതെ വരിക, പുകവലി, മദ്യപാനം എന്നിവ കൂടുകയോ പുതുതായി രൂപപ്പെടുകയോ ചെയ്യുക തുടങ്ങിയ ശാരീരിക പ്രതികരണങ്ങളൊക്കെ അമിതമായ മാനസിക സമ്മര്‍ദത്തിന്റെ ലക്ഷണങ്ങളാണ്. കടുത്ത പിരിമുറുക്കം ജീവിതം തന്നെ തകര്‍ക്കും. രോഗപ്രതിരോധശക്തിയെ തകരാറിലാക്കി മാനസികാരോഗ്യത്തെ കൂടി പ്രതികൂലമായി ബാധിക്കും. ഫലമോ;വിഷാദവും ഭയവും നിറഞ്ഞ മനസും ഊര്‍ജമൂറ്റിയെടുക്കപ്പെട്ടു രോഗങ്ങളാല്‍ വലയുന്ന ശരീരവും. നിങ്ങൾ ഇപ്പോൾ ഉള്ളതിനേക്കാൾ കൂടുതൽ വിജയിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നുണ്ടോ? പിരിമുറുക്കത്തിൽ നിന്ന് എക്കാലവും മുക്തനാകാൻ നിങ്ങൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നുണ്ടോ? ഒരു വിശ്രമാവസ്ഥ സ്വീകരിക്കുമ്പോൾ നാം വിജയത്തിന് സ്വീകാര്യരാകും എന്നതാണ് സത്യം. നമ്മുടെ സമ്മർദ്ദത്തെ അതിജീവിക്കുവാൻ നാം എത്രത്തോളം വിശ്രമിക്കുകയും, പ്രകൃതിശക്തിയോട് കീഴടങ്ങുകയും ചെയ്യുന്നുവോ അത്രത്തോളം നമ്മുടെ ഊർജ്ജമണ്ഡലം വികസിക്കുകയും തുറക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ വികസിതമായ ഊർജ്ജ മേഖല നമ്മുടെ ജീവിതത്തിലേക്ക് കൂടുതൽ വിജയം ആകർഷിക്കുന്നു. ശരീരികമായി വിശ്രമം നമ്മുടെ ഹൃദയമിടിപ്പ് കുറയ്ക്കുകയും രക്തസമ്മർദ്ദം കുറയ്ക്കുകയും പിരിമുറുക്കം ഒഴിവാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. വിശ്രമിക്കുമ്പോൾ അവശ്യ പോഷകങ്ങൾ കൂടുതൽ കാര്യക്ഷമമായി ആഗിരണം ചെയ്യുന്നതിനാൽ ഇത് ദഹനത്തെ സഹായിക്കുന്നു, ഇത് രോഗത്തെയും അണുബാധയെയും പ്രതിരോധിക്കാൻ സഹായിക്കുന്നു. പിരിമുറുക്കം അനുഭവപ്പെടുമ്പോള്‍ ശ്വാസതാളം തെറ്റും. ബ്രീതിങ് ടെക്നിക്കുകള്‍ ശ്വാസോച്ഛ്വാസത്തിന്റെ താളക്രമം നിലനിര്‍ത്തി റിലാക്സ് ആകാന്‍ നമ്മെ സഹായിക്കും. ഓഫിസ് ജോലിയിലെ ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങളില്‍ ഒന്നാംസ്ഥാനം അമിതടെന്‍ഷനാണ്. ഒരു വൈദ്യുതബള്‍ബിനെ പ്രകാശിപ്പിക്കണമെങ്കില്‍ കറന്റ് ആവശ്യമാണ്. എന്നാല്‍ കറന്റ് ആവശ്യത്തിലധികമായാല്‍ ഫിലമെന്റ് കത്തി ബള്‍ബ് ഫ്യൂസായിപ്പോകും. ഇതുപോലെയാണ് ഓഫിസിലെ ടെന്‍ഷനും. സമയത്തു ജോലി തീര്‍ക്കുന്നതിനു ചെറിയ ടെന്‍ഷന്‍ നല്ലതാണ്. എന്നാല്‍, ടെന്‍ഷന്‍ കഠിനമാകുമ്പോഴോ പതിവാകുമ്പോഴോ ജീവിതത്തിന്റെ തന്നെ ബാലന്‍സ് തെറ്റിക്കുമ്പോഴോ ആണു ശാരീരികമാനസിക പ്രശ്നങ്ങളിലേക്കു നയിക്കാന്‍ തക്കവിധം ദോഷകരമാകുന്നത്. ഉത്കണ്ഠ, ഉറക്കമില്ലായ്മ, മൈഗ്രേന്‍, അള്‍സര്‍ തുടങ്ങി ഹൃദയാഘാതത്തിനു വരെ അമിതടെന്‍ഷന്‍ കാരണമാകാം. ടെന്‍ഷനകറ്റാനുള്ള ചില മാര്‍ഗങ്ങള്‍ അറിയാം :- - നിങ്ങളുടെ പ്രകടനം മോശമാകുമ്പോള്‍ നിരാശയുടെ പടുകുഴിയില്‍ വീഴുന്നതിനു പകരം ഇന്നലെകളില്‍ നിങ്ങളുടെ ജീവിതത്തില്‍ സംഭവിച്ച വിജയങ്ങളെക്കുറിച്ചോര്‍ക്കുക. - തിരക്കുള്ളപ്പോള്‍ കാര്യങ്ങള്‍ മുന്‍ഗണനാ ക്രമത്തില്‍ ചെയ്യുക. ഓരോന്നിനും നിശ്ചിത സമയം കണ്ടെത്തുക. ഒരു സമയം ഒരൊറ്റ കാര്യം മാത്രം ചെയ്യുക. നിങ്ങളുടെ മുഴുവന്‍ ഊര്‍ജവും ശ്രദ്ധയും അതില്‍ മാത്രം പതിപ്പിക്കുക. - ജോലിസ്ഥലത്തെ അതൃപ്തിയെക്കുറിച്ചും ആവശ്യങ്ങളെക്കുറിച്ചും മേലധികാരിയോടു തുറന്നു സംസാരിക്കുക. - ഒന്നിലധികം ക്രെഡിറ്റ് കാര്‍ഡുകളും മൊബൈല്‍ ഫോണുകളും ഉപയോഗിക്കുന്ന വ്യക്തിയാണു നിങ്ങളെങ്കില്‍ അത് ഓരോന്നായി ചുരുക്കുക. വരുമാനത്തിന്റെ 30% എങ്കിലും സമ്പാദ്യമാക്കുക. പുതിയ കാര്യങ്ങള്‍ പഠിക്കുന്നതും പെരുമാറ്റത്തിലും അറിവിലും സ്വയം മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതും ജോലി ആസ്വാദ്യകരമാക്കും. ഒപ്പം ജോലിയിലെ ഉയര്‍ച്ചകളും നമ്മെത്തേടിയെത്തും. ഒഴിവു സമയങ്ങള്‍ വിനോദങ്ങള്‍ക്കായോ കുടുംബാംഗങ്ങള്‍ക്കൊപ്പം ഔട്ടിങ്ങിനോ റിലാക്സ് ചെയ്യുന്നതിനോ വിനിയോഗിക്കുക. റിലാക്സാകാന്‍ കുറച്ചു വഴികള്‍: ഒറ്റയിരുപ്പിനു ജോലി തീര്‍ക്കുന്നതിനു പകരം ഇടയ്ക്കിടയ്ക്കു 10-15 മിനിറ്റ് വിശ്രമിക്കുക. ഈ സമയങ്ങളില്‍ റിലാക്സേഷന്‍ ടെക്നിക്കുകള്‍ ചെയ്യാം. ചെറിയ നടപ്പാകാം, കസേരയില്‍ ഇരുന്നു കൈയിലെയും കാലിലെയും പേശികള്‍ മുറുക്കിയും അയച്ചുമുള്ള വ്യായാമം ചെയ്യാം. കാപ്പി, പഞ്ചസാര, മദ്യം തുടങ്ങിയവ ടെന്‍ഷന്‍ കൂട്ടും. ഇവ കുറയ്ക്കുക. ഒന്നും അസാധ്യമല്ല എന്നു സ്വയം മനസില്‍ പറഞ്ഞുറപ്പിക്കുക. ജോലി തുടങ്ങും മുമ്പും ഇടവേളകളിലും ഇത് ആവര്‍ത്തിക്കുക. ആത്മവിശ്വാസം ഉണരും. മാസങ്ങളോളം ജോലിത്തിരക്കില്‍ മുഴുകുന്നതിനുപകരം ഇടയ്ക്കു യാത്രകള്‍ പോകാം. ഇതു മനസും ശരീരവും റീചാര്‍ജ് ചെയ്യും. ടെന്‍ഷന്‍ മൂലമുള്ള നിര്‍ജലീകരണം കുറയ്ക്കാന്‍ വെള്ളം കുടിച്ചാല്‍ മതി. ഉറക്കം കുറഞ്ഞാല്‍ ടെന്‍ഷന്‍ നിയന്ത്രിക്കാനാവില്ല. അതുകൊണ്ട് നിര്‍ബന്ധമായും ഉറക്കം ശ്രദ്ദിക്കുക. ജോലി സമയം തുടങ്ങുന്നതിനു പത്തോ പതിനഞ്ചോ മിനിറ്റ് മുമ്പ് ഓഫിസില്‍ എത്തുക. ഫ്രഷ് ആവാനും ചെയ്യേണ്ട ജോലികള്‍ ലിസ്റ്റ് ചെയ്യാനും സമയം കിട്ടും. ടെന്‍ഷനുണ്ടാക്കുന്ന സാഹചര്യങ്ങളോടും വ്യക്തികളോടും വൈകാരികമായി പ്രതികരിക്കരുത്. മനസ് ഒരു മിനിറ്റ് ടെന്‍ഷന്‍ഫ്രീ ആക്കിയ ശേഷം മാത്രം പ്രതികരിക്കുക. പെര്‍ഫെക്ഷ്നിസം നല്ലതാണ്. പക്ഷേ, പ്രായോഗികമാകണം. നിങ്ങളുടെ കഴിവിന്റെ പരമാവധി ചെയ്യുക. അതില്‍ കവിഞ്ഞ കാര്യങ്ങളോര്‍ത്ത് ടെന്‍ഷനടിക്കരുത്. ഇഷ്ടമുള്ള ആളുടെ രൂപമോ, സിനിമയിലെ ഇഷ്ടസീനോ, ഇഷ്ടമുള്ളസ്ഥലമോ മനസില്‍ കാണുക. ∙ ജോലി നിര്‍ത്തി ചുറ്റുമുള്ള ശബ്ദങ്ങള്‍ ശ്രദ്ധിക്കുക. കണ്ണുകളടച്ച് നിങ്ങളുടെ ജോലി മാത്രം മനസില്‍ കാണുക. ഇനി കണ്ണു തുറന്ന് അതില്‍ പൂര്‍ണമായും മുഴുകുക. കണ്ണുകളടച്ച് ഒന്നു മുതല്‍ മൂന്നുവരെ എണ്ണി ശ്വാസം ഉള്ളിലേക്കെടുക്കുക. ആറുവരെ എണ്ണി ശ്വാസം പുറത്തുവിടുക. ## 6. പോസിറ്റീവ് മനോഭാവം.  ഒരു വ്യക്തിയുടെ ജീവിതത്തിൽ വിജയത്തിന്റെ അടിത്തറ എന്നത് സ്വയം ചിന്തകളെ നിയന്ത്രിച്ച് മാനസീക കരുത്ത് നേടുക എന്നതാണ്. ഒരു വ്യക്തി എപ്രകാരം ചിന്തിക്കുന്നുവോ അപ്രകാരം അയാള്‍ ആയിതീരുന്നു. നമ്മുടെ മനോഭാവം ആശ്രയിച്ചാണ് നമ്മുടെ വിജയം കുടികൊള്ളുന്നത്. ഏതുസാഹചര്യത്തില്‍ ആയി കൊള്ളട്ടെ മനോഭാവം മാറ്റാ‌ന്‍ കഴിഞാല്‍ വിജയം നമ്മളെ തേടിയെത്തും. നിങ്ങളെ പൂര്‍ണമായും നശിപ്പിക്കാവുന്ന ഒരാശയമെങ്കിലും ഓരോ ദിവസവും രാവിലെ നിങ്ങള്‍ക്ക് കേള്‍ക്കാം. നാം രാവിലെ വര്‍ത്തമാനപത്രത്തില്‍ ഏറ്റവും ചുരുങ്ങിയത് നിഷേധാത്മകമായ (negative) നാല് വാര്‍ത്തകളെങ്കിലും വായിക്കുന്നു. എല്ലാ ദിവസവും രാവിലെ നമ്മുടെ വീടുകളിലേക്കെത്തുന്നത് ഒരു കൂട്ടം വിചാരങ്ങളാണ്. ആ വിചാരധാരയുടെ സ്വാധീനവലയത്തില്‍ പെടാത നമുക്ക് സ്വയം എങ്ങനെ രക്ഷിക്കാനാകുമെന്നത് വലിയൊരു വെല്ലുവിളിയാണ്. ആധുനിക ജേണലിസ്റ്റുകളുടെ ഏറ്റവും പുതിയ വെല്ലുവിളി എങ്ങനെ പോസിറ്റീവ് വാര്‍ത്തകള്‍ സൃഷ്ടിക്കാം എന്നതാണ്. നിങ്ങള്‍ കാണുന്നതും കേള്‍ക്കുന്നതും നല്ലതാവട്ടെ. കാരണം ചിന്തകൾ കുറെയേറെ കാഴ്ചയെയും കേൾവിയെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. അതിന് നേരെ മറിച്ചും ചിന്തിക്കാം. കാഴ്ചയും കേൾവിയും ചിന്തയെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. എങ്ങനെയാണ് നമ്മള്‍ കേള്‍ക്കുന്നതും കാണുന്നതും നല്ലതാകുന്നത്? അതിന് നമുക്ക് പോസിറ്റീവ് ആയ ഒരു ചിന്താപദ്ധതി (thinking process) ആവശ്യമാണ്. നമുക്ക് എന്തിനെയും ശുഭോദര്‍ക്കമായും (positive) നിഷേധാത്മകമായും (negative)കാണാം. അത് വ്യക്തിനിര്‍മാണത്തിന്റെ വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു ആയുധമാണ്. എല്ലാം നെഗറ്റീവ് ആയി കാണുന്ന നിഷേധസ്വഭാവമുള്ള ആളുകളാണ് നമുക്ക് ചുറ്റുപാടുമുള്ളത്. അതൊരു ഒഴുക്കാണ്. ആ ഒഴുക്കിനെതിരെ നീന്താന്‍ നമുക്കു കഴിയണം. ആ ഒഴുക്കിനെതിരെ നീന്തുമ്പോഴാണ് നമുക്ക് ജീവിതത്തില്‍ ആഘോഷിക്കാന്‍ എന്തെങ്കിലും ഉണ്ട് എന്ന് കണ്ടെത്താന്‍ കഴിയുക. ആഘോഷിക്കാന്‍ ചിലതുണ്ട് എന്ന് കണ്ടെത്താനും അത് അഘോഷിക്കാനും നമുക്കാകണം. ജീവിതത്തില്‍ ആഘോഷിക്കാന്‍ ഒന്നുമില്ലെങ്കില്‍ പിന്നെ അതെന്തു ജീവിതമാണ്? നമ്മുടെ മനോതലത്തിലൂടെ പലവിധ ചിന്തകള്‍ സദാസമയവും കടന്ന്‌ പോയിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. ആ കൂട്ടത്തില്‍ നമ്മെ ഉയര്‍ത്തുന്ന ചിന്തകളും താഴ്ത്തുന്ന ചിന്തകളും ഉണ്ടാകുന്നുണ്ട്. അതില്‍ നമ്മെ അധഃപതിപ്പിക്കുന്ന ചിന്തകളെ ത്യജിച്ച്‌ പുരോഗതിയിലേക്ക്‌ നയിക്കുന്ന ചിന്തകളെ സ്വീകരിക്കേണ്ടതുണ്ട്‌. ചിന്തകളുടെ ശക്തിയും, അവ നമ്മില്‍ ചെലുത്തുന്ന സ്വാധീനവും എത്രയോ വലുതാണ്‌. ഒരു പക്ഷിയെ പറക്കാന്‍ സഹായിക്കുന്നത് അവയുടെ ചിറക് മാത്രമല്ല, പറക്കാനുള്ള അവയുടെ ആത്മവിശ്വാസം കൂടിയാണ്. ഒരു നല്ല പോസിറ്റീവ് മനസ്സോടെ നിങ്ങൾ എന്തിനെയും സമീപിക്കുക. നിങ്ങൾക്ക് ആത്മവിശ്വാസത്തോടെ വിജയം നേടാനാകും. ജീവിതത്തിലെ പ്രതിസന്ധി ഘട്ടങ്ങളെ അതിജീവിക്കാൻ പോസിറ്റീവ് ആയ ഒരു മനസ്സിന് വളരെ എളുപ്പത്തിൽ സാധിക്കും. ജീവിതം എന്നതൊരു ഓട്ടമത്സരമാണ്. ചിലപ്പോൾ പ്രതിസന്ധികൾ നിറഞ്ഞ വഴിയിലൂടെ സഞ്ചരിക്കേണ്ടി വരുന്നു. പോസിറ്റീവായ ചിന്തകള്‍ മനുഷ്യന് ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തേയ്ക്കുള്ള പാതകളാണ്. ആവര്‍ത്തിച്ച് ഉരുവിടുന്നത് അല്ലെങ്കില്‍ ചിന്തിയ്ക്കുന്നത് അതുമല്ലെങ്കില്‍ ആവര്‍ത്തിച്ചുതന്നെ ഭാവനയില്‍ കണുന്നത് ഉപബോധമനസ്സിൽ പ്രോഗ്രാമുകളാവും. ഉപബോധ മനസ്സില്‍ പ്രോഗ്രാമുകളായാലോ നമ്മള്‍ എന്താണോ പ്രോഗ്രാം ചെയ്തത് അതായിത്തീരുകയും ചെയ്യും. ജീവിതത്തോട് പോസിറ്റീവ് മനോഭാവം നിലനിർത്തേണ്ടത് പ്രധാനമാണ്. നിങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യങ്ങൾ കൈവരിക്കുന്നതിനും നിങ്ങളുടെ ആരോഗ്യവും ബന്ധങ്ങളും ഉൾപ്പെടെയുള്ള ആരോഗ്യകരമായ ജീവിതശൈലി നിലനിർത്തുന്നതിനും ഇത് നിങ്ങളെ സഹായിക്കുന്നു. നിങ്ങള്‍ എന്താകാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നുവോ അതായിത്തീരും. ജീവിതത്തോട് പോസിറ്റീവ് മനോഭാവം നിലനിർത്തേണ്ടത് പ്രധാനമാണ്. നിങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യങ്ങൾ കൈവരിക്കുന്നതിനും നിങ്ങളുടെ ആരോഗ്യവും ബന്ധങ്ങളും ഉൾപ്പെടെയുള്ള ആരോഗ്യകരമായ ജീവിതശൈലി നിലനിർത്തുന്നതിനും ഇത് നിങ്ങളെ സഹായിക്കുന്നു. ## 7. നാവടക്കൂ, പണിയെടുക്കൂ.  കഠിനാധ്വാനത്തെ വിജയത്തിന്റെ പ്രധാന ഘടകമായി പറയപ്പെടുന്നു. കഠിനാധ്വാനം യഥാർത്ഥത്തിൽ എന്താണ് അർത്ഥമാക്കുന്നത്? ചിലർ, ഇത് അധിക മണിക്കൂറുകൾ ചെലവഴിക്കുക എന്നാണ് അർത്ഥമാക്കുന്നത്. മറ്റു ചിലർ കൂടുതൽ തീവ്രമായി പ്രവർത്തിക്കുക എന്നും നോക്കിക്കാണുന്നു. കഠിനാധ്വാനത്തിന്റെ നിർവചനത്തിലെ വ്യത്യാസങ്ങൾ വ്യക്തിക്കും ലക്ഷ്യത്തിനും അനുയോജ്യമാക്കുന്നത് ഉചിതമാണ് എന്നതാണ് സത്യം. കഴിവുകളെ നിരന്തരമായ അധ്വാനം കൊണ്ട് കൂടുതല്‍ ഫലവത്താക്കാന്‍ സാധിക്കുന്നു. രാകിരാകി മിനുക്കുമ്പോഴാണ് വജ്രം കൂടുതല്‍ പ്രകാശമുറ്റതാകുന്നത്. നേട്ടങ്ങള്‍ക്ക് പിന്നില്‍ ദീര്‍ഘകാലത്തെ കഠിനാധ്വാനമുണ്ട്. തെളിയാത്ത കഴിവുകളും മികവ് കുറഞ്ഞ കഴിവുകളും പരിശീലനത്തിലൂടെയും പ്രയോഗത്തിലൂടെയുമാണ് വളരുകയും മേന്മ നേടുകയുംചെയ്യുന്നത്. കുറവുകള്‍ നികത്താന്‍ കഠിനാധ്വാനത്തിന് സാധിക്കുന്നു. മുന്നില്‍ തരണം ചെയ്യാനുള്ള പ്രതിബന്ധങ്ങള്‍ വരുമ്പോള്‍ ചിലര്‍ നെടുവീര്‍പ്പിട്ട് പിന്‍വാങ്ങുന്നു. മറ്റുള്ളവരുടെ വിലയിരുത്തലുകള്‍ പ്രതികൂലമാവുമ്പോള്‍ തളരുന്നില്ല. അഭിമുഖീകരണത്തില്‍ നിന്നാണ് ജയത്തിലേക്കുള്ള പാത വെട്ടുന്നത്. പിന്തിരിഞ്ഞോടല്‍ പരാജയം അംഗീകരിക്കലാണെന്ന് മനസ്സിലാക്കുന്നവര്‍, മുന്നോട്ട് പോകാനുള്ള പരിശ്രമങ്ങളെക്കുറിച്ചാണ് ആലോചിക്കുന്നത്. പലവട്ടം പരാജയപ്പെട്ടിട്ടും കടക്കാരനായി മാറിയിട്ടും പിന്‍വാങ്ങാതെ മുന്നോട്ട് നീങ്ങി. പില്‍ക്കാലത്ത് ഓട്ടോമൊബൈല്‍ വ്യവസായത്തിന്റെ പര്യായമായി മാറിയ ഹെന്റി ഫോര്‍ഡ് ഒരാളിന്റെ വളര്‍ച്ചയില്‍ മുന്നിലെത്തുന്ന വൈതരണികളെക്കുറിച്ച് പറയുന്നു. 'നിങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യത്തില്‍നിന്ന് കണ്ണെടുത്തുമാറ്റുമ്പോള്‍ കാണുന്ന പേടിപ്പെടുത്തുന്ന കാര്യങ്ങളാണ് നിങ്ങളുടെ പ്രതികൂല സാഹചര്യങ്ങള്‍'. ലക്ഷ്യത്തെ കൈവിടുമ്പോള്‍ സാഹചര്യങ്ങള്‍ അനുകൂലമല്ലെന്ന് വിധിയെഴുതുന്നു. എല്ലാം തടസ്സങ്ങളായി തോന്നുന്നു. ലക്ഷ്യത്തെ കൈവിടുമ്പോള്‍ സാഹചര്യങ്ങള്‍ അനുകൂലമല്ലെന്ന് വിധിയെഴുതുന്നു. എല്ലാം തടസ്സങ്ങളായി തോന്നുന്നു. ലക്ഷ്യം എന്തെന്ന തീരുമാനിച്ച മുന്നേറുന്നയാള്‍ ചുറ്റുവട്ടത്തെ പ്രതികൂലമെന്ന് വിധിക്കുന്നില്ല. മറ്റുള്ളവരെ പഴിചാരുന്നില്ല. അവർ മുന്നേറുന്നു. കഠിനാധ്വാനിയെ തിരിച്ചറിയാനുള്ള ചില വഴികൾ ഇതാ:- ശാരീരികമായോ മാനസികമായോ വൈകാരികമായോ അവർ തങ്ങളുടെ ജോലിയിൽ വളരെയധികം പരിശ്രമിക്കുന്നു. അവർ അധിക സമയം ചെലവഴിക്കുന്നു. അവർ ഉയർന്ന തീവ്രതയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. കുറഞ്ഞ സമയ ഫ്രെയിമിൽ വലിയ അളവിലുള്ള ജോലി പൂർത്തിയാക്കുന്നു. അവർ ഉത്സാഹമുള്ളവരും സ്ഥിരതയുള്ളവരുമാണ്, കൂടാതെ എല്ലായ്‌പ്പോഴും ശരാശരി നിലവാരത്തേക്കാൾ ഉയർന്ന നിലവാരം പുലർത്തുന്നു. കഴിയുന്നത്ര ഉൽപ്പാദനക്ഷമമായ രീതിയിൽ അവർ തങ്ങളുടെ ജോലികൾ ആസൂത്രണം ചെയ്യുകയും സംഘടിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അവർ മുൻകൈയെടുക്കുകയും അവസരങ്ങൾ തിരിച്ചറിയുകയും സ്വതന്ത്രമായി ഉൽപ്പാദനക്ഷമത സൃഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അവർ വളരെയധികം ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുകയും ഏകാഗ്രത നിലനിർത്തുവാനുള്ള കഴിവുള്ളവരും ആണ്. അവർ കഠിനാധ്വാനം നിർത്താതെ തുടരുന്നു. ഒരിക്കലും പിന്തിരിയാതെ...

നിങ്ങളുടെ സ്വപ്നങ്ങളെ യാഥാര്‍ത്ഥ്യമാക്കുന്നത് പൂര്‍ണ്ണമായും സാധ്യമാണെന്ന് ഓപ്ര വിന്‍ഫ്രിയെപ്പോലുള്ള പ്രശസ്തര്‍ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. അതിനെ അവര്‍ മാനിഫെസ്റ്റേഷന്‍ എന്ന പേരിട്ട് വിളിക്കുന്നു. ഇത് ഒരു മായാജാലമോ രഹസ്യമോ അല്ല. ഒറ്റ രാത്രി കൊണ്ട് സംഭവിക്കുന്നതുമല്ല ഇത്. മാനിഫെസ്റ്റേഷന്‍ കൊണ്ടുള്ള വിജയത്തിനായി, നിങ്ങളുടെ ഉദ്ദേശം സജ്ജീകരിക്കുകയും അത് യാഥാര്‍ത്ഥ്യമാകുമെന്ന് വിശ്വസിക്കുകയും ആ അമൂര്‍ത്തമായ ആശയം യാഥാര്‍ത്ഥ്യമാക്കുന്നതിന് സജീവമായ നടപടികള്‍ കൈക്കൊള്ളുകയും വേണം. അത്തരത്തില്‍ ഒരു ഉപകരണമാണ് വിഷന്‍ ബോര്‍ഡ്. നിങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യങ്ങള്‍ എന്തായിരുന്നാലും- എങ്ങനെ റിലാക്സ് ആയി ഇരിക്കാം, എങ്ങനെ ക്ഷമാശീലം വളര്‍ത്താം, ബന്ധങ്ങള്‍ മെച്ചപ്പെടുത്താന്‍, ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന ജോലി കണ്ടെത്താന്‍- അതൊക്കെ സാധ്യമാക്കിയെടുക്കാന്‍ വിഷന്‍ ബോര്‍ഡ് ഒരു മികച്ച ഉപകരണമാണ്. ## വിഷന്‍ ബോര്‍ഡ് എന്നാല്‍ എന്ത്?  ഒരു വിഷന്‍ ബോര്‍ഡ് എന്നത് നിങ്ങളുടെ ജീവിതത്തില്‍ നിങ്ങള്‍ ആകാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്ന, ചെയ്യാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്ന അല്ലെങ്കില്‍ ഉണ്ടായിരിക്കാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്ന കാര്യങ്ങളുടെ ചിത്രങ്ങളുടെയോ സൂചനയുടെയോ ഒരു കൊളാഷ് ആണ്. നിങ്ങള്‍ക്ക് മാഗസിന്‍ കട്ട് ഔട്ടുകള്‍, ഡ്രോയിങ്ങുകള്‍. എഴുത്തുകള്‍, ഫോട്ടോകള്‍ അല്ലെങ്കില്‍ നിങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യത്തെക്കുറിച്ച് നിങ്ങളെ ഓര്‍മിപ്പിക്കുന്ന മറ്റേതെങ്കിലും കാര്യങ്ങളും ഇതിനുവേണ്ടി ഉപയോഗിക്കാം. വിഷന്‍ ബോര്‍ഡുകളുടെ കാര്യത്തില്‍ യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ നിയമങ്ങളൊന്നുമില്ല. കാരണം അത് ദൈനംദിന അടിസ്ഥാനത്തില്‍ നിങ്ങളുടെ സ്വപ്നങ്ങളും ലക്ഷ്യങ്ങളും സാക്ഷാത്കരിക്കാന്‍ നിങ്ങളെ പ്രചോദിപ്പിക്കുന്ന എന്തെങ്കിലും ക്രാഫ്റ്റ് ചെയ്യുന്നതിനെക്കുറിച്ചാണ്. ചില വിഷന്‍ ബോര്‍ഡുകള്‍ ഒരു ആശയത്തില്‍ ഊന്നിയതായിരിക്കാം, എന്നാല്‍ മറ്റ് ചിലത് നിങ്ങളുടെ ഭാവി എങ്ങനെയായിരിക്കണമെന്ന് നിങ്ങള്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നതിന്‍റെ വലിയ ചിത്രത്തിലേക്ക് ഊന്നിയതായിരിക്കാം. ## വിഷ്വല്‍ ബോര്‍ഡ് സ്വപ്നങ്ങള്‍ യാഥാര്‍ത്ഥ്യമാക്കുമോ?  മനശാസ്ത്ര ഗവേഷണ പ്രകാരം, വിഷ്വലൈസേഷന്‍ പോലുള്ള മാനസിക പരിശീലനങ്ങള്‍, പ്രചോദനവും ആത്മവിശ്വാസവും വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കാന്‍ ഉത്തമമാണ്. ഒരു പഠനത്തില്‍ കായിക താരങ്ങളില്‍ വിഷ്വലൈസേഷന്‍ ശാരീരിക പരിശീലനം പോലെ തന്നെ ഫലപ്രദമാണെന്ന് ഗവേഷകര്‍ കണ്ടെത്തി. നിങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യങ്ങള്‍ വിഷ്വലൈസ് ചെയ്യുന്നത്, നിങ്ങളുടെ സ്വപ്ന ജീവിതം സൃഷ്ടിക്കുന്നതിന് ലക്ഷ്യങ്ങള്‍ സജീകരിക്കാനും നിങ്ങളുടെ മാനസികാവസ്ഥ രൂപപ്പെടുത്താനും സഹായിക്കുന്ന ശക്തമായ ഉപകരണമാണ്. വിഷ്വലൈസേഷന്‍ എന്നത് വെറുതെ ഒരു ബോര്‍ഡില്‍ ചിത്രം വച്ച് നിങ്ങള്‍ക്ക് വേണ്ടത് മാനിഫെസ്റ്റ് ചെയ്യുകയോ ആകര്‍ഷണ നിയമം ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുന്നതല്ല. ഇതെല്ലാം തലച്ചോറിന്‍റെയും പ്രവര്‍ത്തനം ഉള്‍ക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. നിങ്ങളുടെ തലയിലെ ഒരു അരിപ്പയാണ് റെക്റ്റിക്കുലര്‍ ആക്റ്റിവേഷന്‍ സിസ്റ്റം (ആര്‍എഎസ്). നിങ്ങളുടെ വിഷന്‍ ബോര്‍ഡിലെ ചിത്രങ്ങള്‍ നിരന്തരം കാണുന്നതിലൂടെ നിങ്ങള്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്ന കാര്യങ്ങളില്‍ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുകയും നിങ്ങള്‍ക്ക് ആവശ്യമില്ലാത്ത കാര്യങ്ങള്‍ അരിച്ചെടുക്കാന്‍ നിങ്ങളുടെ തലച്ചോറിനെ സഹായിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. നിങ്ങൾ ഒരു വിഷ്വല്‍ ബോര്‍ഡ് സൃഷ്‌ടിച്ച് അത് ഇടയ്‌ക്കിടെ കാണുന്ന ഒരു സ്ഥലത്ത് സ്ഥാപിക്കുമ്പോൾ, നിങ്ങൾ അറിയാതെ തന്നെ ദിവസം മുഴുവനും വിഷ്വലൈസേഷനും നിങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യത്തിനെ ക്രമീകരിക്കുന്ന വ്യായാമങ്ങളും ചെയ്യുന്നു. ഒരു വിഷൻ ബോർഡ് സൃഷ്‌ടിക്കുന്നത് നിങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യങ്ങൾ കാണാനും ദൈനംദിന അടിസ്ഥാനത്തിൽ അവയിൽ എത്തിച്ചേരാനുള്ള ഒരു മാനസികാവസ്ഥ വികസിപ്പിക്കാനുമുള്ള മാര്‍ഗം നല്‍കുന്നു. ## എങ്ങനെ ഒരു വിഷ്വല്‍ ബോര്‍ഡ് ഉണ്ടാക്കാം?  വിഷ്വല്‍ ബോര്‍ഡിന്‍റെ ഗുണങ്ങള്‍ അറിഞ്ഞ സ്ഥിതിക്ക് അതെങ്ങനെ നല്ല രീതിയില്‍ നമ്മുടെ ലക്ഷ്യത്തിലേക്ക് എത്തുന്ന രീതിയില്‍ ഉണ്ടാക്കാം എന്ന് നോക്കാം. ### 1. 10 മിനിറ്റ് വിഷ്വലൈസേഷന്‍ ചെയ്യാം വിഷ്വല്‍ ബോര്‍ഡ് തയ്യാറാക്കാനായി ആദ്യമായി വേണ്ടത് നിങ്ങള്‍ക്ക് എന്താണ് ജീവിതത്തില്‍ വേണ്ടതെന്നും എവിടെയാണ് എത്തേണ്ടത് എന്നതുമായ ഉത്തമ ബോധ്യമാണ്. അതിനായി ഒരു നിമിഷം സ്വയം ചിന്തിക്കുക, നിങ്ങൾക്ക് ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ടത് എന്താണെന്ന് കണ്ടെത്തുക. ശാന്തമായ ഒരു സ്ഥലത്ത് നിങ്ങളുടെ ചിന്തകൾ സ്പഷ്ടമാക്കാനും ശാന്തമായ സംഗീതം സജ്ജീകരിക്കാനും കുറച്ച് സമയമെടുക്കുക. ഇത് ശാന്തവും ധ്യാനാത്മകവുമായ അനുഭവമായിരിക്കണം. നിങ്ങൾക്ക് ഇത് ചെയ്യാൻ 5-10 മിനിറ്റോ അല്ലെങ്കിൽ ആവശ്യമുള്ളിടത്തോളം സമയമോ എടുക്കാം. - ഒരു പേനയും പേപ്പറും എടുക്കുക - മനസ്സ് ശാന്തമാക്കാന്‍ കുറച്ച് ആഴത്തിലുള്ള ശ്വാസം എടുത്ത് വിടുക. മനസ്സ് ശാന്തമാകുന്നതുവരെ ഇത് തുടരുക. - നിങ്ങളോട് തന്നെ ചോദ്യങ്ങള്‍ ചോദിക്കുക. - എന്‍റെ ജീവിതം എങ്ങനെ ആയിരിക്കണം? - എന്‍റെ വീട് എങ്ങനെ ഇരിക്കണം? - എന്‍റെ ഭക്ഷണവും ആഹാര രീതികളും എങ്ങനെ ആയിരിക്കണം? - എന്തൊക്കെ കാര്യങ്ങള്‍ ജീവിതത്തില്‍ കൂടുതലായി ചെയ്യാനുണ്ട്? - ശാരീരികപരമായി എങ്ങനെയാകണം? - ഓരോ ദിവസവും എനിക്കു എങ്ങനെ അനുഭവപ്പെടണം? - അടുത്ത വർഷം എന്ത് സാമ്പത്തിക, തൊഴിൽ ലക്ഷ്യങ്ങളാണ് ഞാൻ കൈവരിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നത്? - അടുത്ത വർഷത്തെ എന്‍റെ സ്വപ്ന യാത്രാ സ്ഥലം ഏതാണ്? - മനസ്സില്‍ തോന്നുന്നത് കുറിച്ചിടുക. ഒരു ചോദ്യം നിങ്ങളെ സംബന്ധിക്കുന്നതല്ലെങ്കില്‍ അത് വിടുക. മറ്റൊരു ചോദ്യത്തിന് ഉത്തരം കണ്ടെത്തുക. നിങ്ങളോട് തന്നെ വീണ്ടും വേറെ ചോദ്യങ്ങളും ചോദിച്ച് ഉത്തരം കണ്ടെത്തുക. ഒരു മികച്ച വിഷ്വല്‍ ബോർഡ് നിർമ്മിക്കുന്നതിനുള്ള രഹസ്യം നിങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യങ്ങൾ കൈയക്ഷരത്തിലൂടെ പ്രകടിപ്പിക്കുക എന്നതാണ്. കയ്യക്ഷരങ്ങളില്‍ ലക്ഷ്യങ്ങള്‍ എഴുതി വയ്ക്കുന്നതിന് ഒരു ഊര്‍ജ്ജസ്വലമായ ഒരു സ്വഭാവമുണ്ട്. ഒരു വിഷൻ ബോർഡ് സൃഷ്ടിക്കാൻ കലാപരമായ കഴിവ് ഉണ്ടായിരിക്കണമെന്നില്ല. വ്യക്തവും പോസിറ്റീവുമായ വീക്ഷണത്തോടെ ആരംഭിക്കാൻ വിഷന്‍ ബോര്‍ഡ് സഹായിക്കുന്നു എന്നേയുള്ളൂ. നിങ്ങളോട് തന്നെ ചോദ്യങ്ങള്‍ ചോദിക്കുമ്പോള്‍ ചിലപ്പോള്‍ ഉത്തരങ്ങള്‍ പെട്ടെന്നു കിട്ടിയേക്കാം, ചിലപ്പോള്‍ സമയം എടുത്തേക്കാം. ഉത്തരങ്ങള്‍ സ്പഷ്ടമാക്കി എടുക്കാന്‍ നിരവധി മാര്‍ഗങ്ങള്‍ ഉണ്ട്. ജേര്‍ണലിങ്, ചിത്രം വര, ധ്യാനം, സംഗീതം അങ്ങനെ നിങ്ങളുടെ ഉള്ളിലുള്ള ആഗ്രഹങ്ങളെ പുറത്തുകൊണ്ടുവരുന്ന എന്തും നിങ്ങള്‍ക്ക് ഉപയോഗിക്കാം. നിങ്ങളുടെ ബോർഡ് ഒരു കാര്യത്തില്‍ ആരംഭിച്ച് തികച്ചും വ്യത്യസ്തമായ രീതിയിൽ പൂർത്തിയാക്കുകയാണെങ്കിൽ നിരുത്സാഹപ്പെടരുത്, അതിനെ സർഗ്ഗാത്മക പ്രക്രിയ എന്ന് വിളിക്കുന്നു, അത് വളരെ പ്രധാനമാണ്. നിങ്ങളുടെ ബോർഡ് സൃഷ്‌ടിക്കുന്നതിലൂടെ നിങ്ങളെക്കുറിച്ച് നിങ്ങൾ കണ്ടെത്തുന്നതിൽ നിങ്ങൾ ആശ്ചര്യപ്പെട്ടേക്കാം. ### 2. വിഷന്‍ ബോര്‍ഡ് രൂപരേഖ തയ്യാറാക്കാം അടുത്തതായി ചെയ്യേണ്ടത് നിങ്ങളുടെ വിഷന്‍ ബോര്‍ഡിന് ഒരു രൂപരേഖ തയ്യാറാക്കുക എന്നതാണ്. വിഷ്വല്‍ ബോര്‍ഡില്‍ എന്തൊക്കെ വരണം എന്നത് ഇവടെ തീരുമാനിക്കാം. ഒരു വിഷൻ ബോർഡ് സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു പ്രധാന നിയമം, നിയമങ്ങളൊന്നുമില്ല എന്നതാണ്! നിങ്ങളുടെ ഏറ്റവും വലിയ സ്വപ്നങ്ങളില്‍ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നതിനുള്ള രസകരവും ക്രിയാത്മകവുമായ സമയമായിരിക്കണം ഇത്. നിങ്ങളെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നതും പ്രചോദിപ്പിക്കുന്നതുമായ എന്തും നിങ്ങളുടെ ബോർഡിൽ ഉൾപ്പെടുത്താം. നിങ്ങളുടെ ജീവിതം എങ്ങനെയായിരിക്കണമെന്ന് നിങ്ങൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നു എന്നതിന്‍റെ ഒരു വിഷ്വൽ പ്രാതിനിധ്യമായിരിക്കണം അത്. നിങ്ങളുടെ ബോർഡിന്‍റെ ഉദ്ദേശ്യം അതിലുള്ളതെല്ലാം പ്രാവര്‍ത്തികമാക്കുക എന്നതാണ്. ഒരു വിഷൻ ബോർഡ് കിറ്റ് ഇപ്പോള്‍ വിപണിയില്‍ വാങ്ങാന്‍ ലഭിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും, നിങ്ങളുടെ സ്വന്തം വിഷൻ ബോർഡ് സൃഷ്ടിക്കുന്നത് ഒരു പ്രത്യേക അനുഭവമായിരിക്കും. നിങ്ങളുടേതായവ സൃഷ്ടിക്കുന്നത് യഥാർത്ഥത്തിൽ പിന്തുടരാനും കൂടുതൽ ലക്ഷ്യങ്ങൾ സ്വപ്നം കാണാനും നിങ്ങളെ കൂടുതല്‍ പ്രേരിപ്പിക്കും. ഏതില്‍ നിന്നും നിങ്ങള്‍ക്ക് ആശയങ്ങള്‍ സ്വരുക്കൂട്ടാം. ചിത്രങ്ങള്‍, ഇഷ്ടപ്പെട്ട ഉദ്ധരണികള്‍, ഓര്‍മ്മകള്‍, പോസ്റ്റ് കാര്‍ഡുകള്‍ ഒക്കെ ഇതിനായി ഉപയോഗിക്കാവുന്നതാണ്. - മാഗസിന്‍ ചിത്രങ്ങള്‍ : നിങ്ങൾക്ക് എങ്ങനെ തോന്നണമെന്ന് പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന മാഗസിൻ കട്ട്ഔട്ടുകൾ, നിങ്ങൾ എവിടെയ്ക്കാണ് യാത്ര ചെയ്യാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നത് അല്ലെങ്കിൽ നിങ്ങൾ ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഏത് കാര്യവും നിങ്ങളുടെ ബോർഡിലേക്ക് ചേർക്കുന്നതിന് അനുയോജ്യമാണ്. ഫാഷൻ മാഗസിനുകൾ, ലൈഫ്‌സ്‌റ്റൈൽ മാഗസിനുകൾ, ട്രാവൽ മാഗസിനുകൾ എന്നിങ്ങനെ ഏത് മാസികയിൽ നിന്നും ഇവ ആകാം. - ഫോട്ടോകള്‍ : ഓണ്‍ലൈനില്‍ നിന്നും എടുത്തതോ അല്ലെങ്കില്‍ നിങ്ങളുടെ കയ്യില്‍ നേരത്തെ ഉള്ള ചിത്രങ്ങളോ ഉപയോഗിക്കാം. നിങ്ങളുടെ ജീവിതം എങ്ങനെയായിരിക്കണമെന്ന് നിങ്ങൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെന്ന് പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന ഏതെങ്കിലും ചിത്രങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കുക. - പ്രചോദനാത്മകമായ ഉദ്ധരണികള്‍ : പുസ്തകങ്ങളില്‍ നിന്നോ സിനിമകളില്‍ നിന്നോ ഉള്ള നിങ്ങളുടെ ജീവിതത്തെ പ്രചോദിപ്പിക്കുന്ന ഉദ്ധരണികള്‍ നിങ്ങള്‍ക്ക് ഉപയോഗിക്കാം. `_BANNER_` ### 3. വേണ്ട സാധങ്ങള്‍ ശേഖരിക്കാം അടുത്തതായി ഒരു വിഷ്വല്‍ ബോര്‍ഡ് നിര്‍മ്മിക്കാനുള്ള സാധനങ്ങള്‍ ശേഖരിച്ചു വയ്ക്കാം. അതിനായി വേണ്ട സാധനങ്ങള്‍… **ബോര്‍ഡ്** ആദ്യമായി ഒരു വിഷന്‍ ബോര്‍ഡ് ഉണ്ടാക്കുകയാണെങ്കില്‍ തെര്‍മോകോള്‍ കൊണ്ടോ കാര്‍ഡ് ബോര്‍ഡ് കൊണ്ടോ ഒരു ബോര്‍ഡ് നിര്‍മ്മിക്കാവുന്നതാണ്. അതില്‍ നമ്മള്‍ ശേഖരിച്ചു വച്ചിരിക്കുന്ന ചിത്രങ്ങളും മറ്റും ഒട്ടിച്ചു വയ്ക്കാവുന്നതാണ്. അല്ലെങ്കില്‍ ഒരു പിന്‍ ബോര്‍ഡ് വാങ്ങിക്കാം. ഇപ്പോള്‍ വിപണിയില്‍ സുലഭമായി ലഭിക്കുന്നതാണ്. അതില്‍ ചിത്രങ്ങളും മറ്റും പിന്‍ ചെയ്തു വയ്ക്കാം. പിന്‍ ബോര്‍ഡ് ആവുമ്പോള്‍ വിഷന്‍ ബോര്‍ഡ് ഇടയ്ക്കിടയ്ക്ക് മാറ്റം വരുത്താനും എളുപ്പമായിരിക്കും. **അലങ്കാര വസ്തുക്കള്‍** ചിലര്‍ക്ക് തങ്ങളുടെ വിഷന്‍ ബോര്‍ഡ് അലങ്കരിക്കാനും ഒക്കെ ഇഷ്ടമാണ്. അങ്ങനെയുള്ളവരാണെങ്കില്‍ അലങ്കാരത്തിനുള്ള തോരണങ്ങളും സ്റ്റിക്കറുകളും ഉപയോഗിക്കാവുന്നതാണ്. **ആശയ സാധനങ്ങള്‍** വിഷന്‍ ബോര്‍ഡിലേക്ക് വയ്ക്കേണ്ടുന്ന നിങ്ങളുടെ ആശയങ്ങള്‍ പ്രകടമാക്കുന്ന ചിത്രങ്ങളും, ഉദ്ധരണികളും ഒക്കെ ശേഖരിച്ചു തയ്യാറാക്കി വയ്ക്കുക. വിഷന്‍ ബോര്‍ഡിലെ പ്രധാന ഘടകമാണ് ഇത്. **മറ്റ് ആവശ്യ വസ്തുക്കള്‍** ചിത്രങ്ങളും ഉദ്ധരണികളും തോരണങ്ങളും വിഷന്‍ ബോര്‍ഡില്‍ ഒട്ടിച്ചു വയ്ക്കാനും മറ്റുമായി ആവശ്യമായി വേണ്ടി വരുന്ന കാര്യങ്ങള്‍ എടുത്തുവയ്ക്കണം. കത്രിക, ടേപ്പ്, പിന്‍, പശ അങ്ങനെ ആവശ്യമുള്ള എല്ലാം എടുത്തുവയ്ക്കുക. ### 4. വിഷന്‍ ബോര്‍ഡ് തയ്യാറാക്കാം ഇപ്പോൾ, നിങ്ങളുടെ വിഷൻ ബോർഡ് യഥാർത്ഥത്തിൽ സൃഷ്ടിക്കാൻ നിങ്ങൾ തയ്യാറാണ്. ഒരു വിഷൻ ബോർഡ് എങ്ങനെ നിർമ്മിക്കാമെന്ന് നോക്കാം. **മനസ്സ് ശാന്തമാക്കുക** നിങ്ങള്‍ നിങ്ങളുടെ വിഷന്‍ ബോര്‍ഡ് തയ്യാറാക്കാന്‍ പോവുകയാണ്. അത് കുറ്റമറ്റതായി ചെയ്യണമെങ്കില്‍ നിങ്ങളുടെ മനസ്സ് ശാന്തവും തെളിമയാര്‍ന്നതുമാകണം. ലളിതമായ ഗാനം കേട്ടുകൊണ്ടോ ഒരു സുഗന്ധ മെഴുതുതിരി കത്തിച്ചുവച്ചുകൊണ്ടോ മനസ്സിനെ ശാന്തമാക്കി വിഷന്‍ ബോര്‍ഡ് തയ്യാറാക്കുന്നതിനെ കുറിച്ച് ചിന്തിക്കാം. **വ്യത്യസ്ഥ ലേയൌട്ടുകള്‍ പരീക്ഷിക്കുക** നിങ്ങളുടെ ചിത്രങ്ങൾ നിങ്ങളുടെ ബോർഡിൽ വച്ച് നോക്കുക. എന്നാൽ ഇപ്പോള്‍ തന്നെ പശ തേച്ച് ഒട്ടിക്കരുത്. പല പല രീതിയില്‍ വച്ച് നോക്കി ഇഷ്ട്ടപ്പെടുന്ന ഒരു മാതൃക കണ്ടെത്തുക. ചില ആളുകൾ ഓരോ വിഭാഗവും വ്യത്യസ്തമായ ലക്ഷ്യത്തോടെ അവരുടെ ബോർഡ് ക്രമീകരിക്കുന്നു, ചിലർ കൂടുതൽ അടുക്കും ചിട്ടയുമുള്ളതിനെ സൃഷ്ടിക്കുന്നു, ചിലർ കൂടുതൽ ക്രമരഹിതമായ സമീപനം ഉപയോഗിക്കുന്നു. വലിയ ചിത്രങ്ങൾ പശ്ചാത്തലമായി ഉപയോഗിച്ചു മുന്നില്‍ ചെറിയ ചിത്രങ്ങള്‍ വയ്ക്കുന്നത് ഒരു നല്ല സമീപനമായിരിക്കും. ബോര്‍ഡ് തയ്യാറാക്കാന്‍ "ശരിയായ വഴി" എന്നൊന്നില്ല, അതിനാൽ നിങ്ങൾക്ക് അനുയോജ്യമെന്ന് തോന്നുന്നതെന്തും ചെയ്യുക. നിങ്ങൾ ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന പോലെ സർഗ്ഗാത്മകത പുലർത്തുക. **ബോര്‍ഡ് സൃഷ്ടിക്കുക** നിങ്ങളുടെ ബോർഡ് നിങ്ങളുടെ വികാരങ്ങളുമായി പ്രതിധ്വനിക്കുകയും നിങ്ങളുടെ വിഷൻ ബോർഡുമായി നിങ്ങള്‍ക്ക് ഒരു വൈകാരിക ബന്ധം നൽകുകയും വേണം. ക്രമീകരണത്തിൽ നിങ്ങൾ സംതൃപ്തിയായ ശേഷം നിങ്ങളുടെ എല്ലാ ചിത്രങ്ങളും ഒട്ടിക്കുക. നിങ്ങൾക്ക് അതിൽ പെയിന്‍റ് ചെയ്യാം, അല്ലെങ്കിൽ മാർക്കറുകൾ ഉപയോഗിച്ച് വാക്കുകൾ എഴുതാം, സ്റ്റിക്കറുകൾ ചേർക്കാം, അല്ലെങ്കിൽ നിങ്ങളുടെ കാഴ്ചയെക്കുറിച്ച് നിങ്ങളെ ഏറ്റവും ആവേശഭരിതരാക്കുന്ന മറ്റെന്തു വേണമെങ്കിലും ചെയ്യാം. ### 5. വിഷന്‍ ബോര്‍ഡിന് ജീവന്‍ നല്‍കാം നിങ്ങളുടെ മാനസികാവസ്ഥ മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനും നിങ്ങളുടെ സ്വയം അവബോധം മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനുമുള്ള നിങ്ങളുടെ ടൂൾബോക്സിലെ മറ്റൊരു ഉപകരണമാണ് വിഷൻ ബോർഡ്. വിഷൻ ബോർഡ് നിര്‍മ്മാണം കഴിഞ്ഞാല്‍ അത് എന്നും കാണുന്ന ഒരു സ്ഥലത്ത് സ്ഥാപിക്കുക എന്നതാണ് പ്രധാനം. അതിനായി ഒരു പ്രത്യേക സ്ഥലം കണ്ടെത്തുക തന്നെ വേണം. ഇത് നിങ്ങളുടെ ഓഫീസിലോ സ്റ്റുഡിയോയിലോ കിടക്കയുടെ അരികിലോ സ്ഥാപിക്കാം, അതുവഴി നിങ്ങൾക്ക് ഇത് ദിവസവും കാണാൻ കഴിയും. അല്ലെങ്കിൽ, ഇത് നിങ്ങളുടെ കംപ്യൂട്ടറിലെയോ ഫോണിലേയോ സ്ക്രീൻസേവർ ആക്കാം. എല്ലാ ദിവസവും നിങ്ങളുടെ ബോർഡിൽ നോക്കി കുറച്ച് സമയം ചിലവഴിക്കുക, അതുവഴി നിങ്ങളുടെ അബോധ മനസ്സിന് നിങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യങ്ങൾ കൂടുതൽ മനസ്സിലാക്കി കൊടുക്കാന്‍ സാധിക്കും. നിങ്ങളുടെ വിഷന്‍ ബോര്‍ഡ് നിങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യത്തിനെക്കുറിച്ചുള്ള ആഴത്തിലുള്ള ചിത്രം പ്രകടമാക്കുന്നതായിരിക്കണം. നിങ്ങളുടെ ജീവിതത്തിൽ സംഭവിക്കാവുന്ന എല്ലാ അത്ഭുതങ്ങളിലേക്കും നിങ്ങളുടെ മനസ്സ് തുറക്കുക!